J a h o n s iv iliz a ts iy a la r i ta r ix i
lan yaqin aloqada boMganini ko‘rsatadi. B undan 40 m ing yil oldin m uzlik
davrida neandertallar bilan afrikadan kelgan zam onaviy odam uchrashdi
va ular o ‘rtasida o ‘n ming yil davom etgan raqobat boshlandi. Bu raqo-
batda neandertallar magMub bo‘ldilar. Ular genetik jihatdan yangi tu r to-
monidan yutib yuborildi. N eandertallar geni hozirgi odam ga immunitetni
berdi. Bu im m unitet afrikaliklardayo‘q edi. N eandertallam ing geni bizga
o ‘tdi, ular hayotiy m eros qoldirdilar.
Yuqori paleolit boshlanishi bilan Osiyo, Yevropa va Shimoliy A m e
rika hududlarining katta qismidan m uzliklam ing chekinishi natijasi
da zamonaviy odam lar o ‘tm ishdoshlarining hayot kechirish sharoitla-
ri o ‘zgardi, qaysiki, ular o ‘z evolyutsiyalarida 2 mln yil davom ida bir
necha bosqichlam i bosib o ‘tdilar. Bu davrda biosferaning rivojlanishi-
da buyuk voqea yuz berdi: evolyutsiyaning cho‘qqisi - krom anon odam
paydo b o ‘ldi. K eyinchalik bu m avjudotga «aqlli odam» faxriy unvonini
berdilar. Uning biologik pasporti: tur-aqlli odam (Hom o Sapiens; b a’zida
populyatsiya to ‘g ‘risida gapirganda H om o Sapiens, Sapiens deyishadi); -
odam (Hom o) 2 mln yil oldin odam sim on m avjudotlarning evolyutsiyasi
natijasida shakllangan.
Sut em izuvchilar sinfi (M amalia), yer sharida ularning hukm ronligi
10 mln yil ilgari, avval yetakchi boMgan dinozavrlam ing kosm ik halokati
yoki qandaydir evolyutsion falokatdan keyin boshlandi; X ordalilar tipi
(chordata) ularning oMmishi 100 mln yillarga cho 'zilib ketadi.
Aqlli odam yerda biologik evolyutsiya natijasida paydo boMdi. U ning
asosiy nihoyasi o ‘ta m urakkab, nozik, bilishning m ukam m al quroli
ImMgun odam m iyasining shakllanishi edi. H ar bir tirik jo nzo t o ‘zining
sr/isli organlariga ega. U atrof-m uhitda yuz beradigan o ‘zgarishlarni
ж
1
.
1
|
1
|,|Ы ул <|iIishga yordam beradi (aks holda, undagi keskin o ‘zgarish-
Inrdii и yoki bu tur, hatto, urug‘ y o ‘q boMib ketadi). Faqat odam tabiatdan
qnhul qilmgnii axborotni takror ishlash in’omini oldi. Aqliy xulosa qilish,
umum lashlirish, nlrof-muhitga m oslashish v a uni o ‘zgartirish, uning alo
hida unsurlaiiiii o ‘z ehtiyojlariga m oslashtirish qobiliyatiga ega boMdi.
Zam onaviy odiimiiing paydo boMishi, uning gavdasining tuzilishi va
hayot tarzida boshqa o ‘/garishlar ham yordam berdi: tik yurish; ovqatga
o'sim lik va hayvon malisulollarini ishlatish, bu ovqatni xilm a - xil qil
di, odam lam i halokatli vaziyatlarda tirik qolishiga yordam berdi; m ehnat
qurollaridan foydalanish boshda ibtidoiy, keyin yana m urakkab olovni
o‘zlashtirish.
Do'stlaringiz bilan baham: