Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

geymifikatsiya
debnomlanganvabuatamabirnechayillardanbuyonjahondagiko’p
chilikbiznesjamoalardaishlatiladi. 
Djeyin Makgonald
o’zining «
Reality Is Broken: 
Why Games Make us Better and How they Can Change the World – Nega o’yinlar 
bizni yaxshiroq qila oladi va ular qanday qilib dunyoni o’zgartira oladi?
»deb 
nomlangan kitobida yaqin yillarda geymifikatsiya bozorining kattaligi 25-30 
milliard dollarga yetib, u inson faoliyatining barcha sohalariga, shu jumladan, 
ta’limga ham kirib borishini ko’rsatgan. Geymifikatsiya inson miyasining qilingan 
ish uchun mukofotlanishni juda yaxshi ko’rishi hossasiga asoslangan. Bunga 
ishonch hosil qilish uchun ijtimoiy saytlardagi turli xil o’yinlarga nazar solish 
kifoya, chunki ularda turli xildagi mukofotlanishlar va taqdirlashlar keng yo’lga 
qo’yilgan. 
Zynga
kompaniyasi bu ishni amalga oshirgan holda milliardlab dollar 
pul ishlab olganini eslatish kifoya. 
Geymifikatsiya
tarafdorlari o’yin elementlarini 
insonning har kunlik hayot tarziga maksimal ravishda integratsiya qilishni taklif 
qiladilar. Shunda ularning tegishli sohalarda bilim olishlari va tarbiyalanishlari 
ancha osonlashadi. Umuman aytganda, ta’limni komp’yuter yordamisiz 
geymifikatsiyalash jarayoni allaqachonlar amalga oshgan deyish ham mumkin. 
Chunki agar o’quvchi masalani to’g’ri yechgan bo’lsa, uni yaxshi baho bilan 
taqdirlaydilar, aks holda esa uni yomon baho bilan jazolaydilar. Har o’quv yilining 
oxirida esa yaxshi o’quvchilar maqtov yorliqlari bilan mukofotlanadilar, yomon 
o’qiydiganlari esa sinfda qoldiriladilar. Ammo bunda geymifikatsiyani optimal 
ravishda amalga oshirish uchun ko’p zahiralar, mablag’, vaqt va juda ko’p sonli 
o’qituvchilar talab qilingani hamda u yaxshi samara bermayotgani tufayli, 
geymifikatsiyani komp’yuter dasturiy-texnik vositalari va internet yordamida 
boshqacharoq usullarda, ko’rinishlarda yoki boshqacha tartibda amalga oshirilishi 
maqsadga muvofiq bo’lar edi. Misol sifatida dasturlash asoslarini o’rganish 
bo’yicha interaktiv kurslarni o’z ichiga qamrab olgan 
Codeacademy
ni 
ko’rsatishimiz mumkin. Undagi kurslar maksimal ravishda qisqa topshiriqlarga 

---

181 
bo’lingan bo’lib, o’quvchining eng kichik muvaffaqiyatga erishishi ham juda 
yaxshi taqdirlanadi. Bu esa o’quv materiali uning yodida qolishiga va yaxhsi 
o’zlashtirilishiga olib keladi. Ushbu sayt 2012 yilda ishga tushirilib, yil oxirida 
unda 500 mingdan ortiq inson qayd etilgan edi. Ularning taxminan chorak qismi 
kurslarning 
oxirigacha 
bora 
oldi. 
Codeacademy
xozirchatekin, 
ammokelajakdaqo’shimchamashg’ulotlaruchunpulolaboshlashivaiste’dodlidasturch
ilarniturlixilkompaniyalaruchuntopibberaoladiganvositachibo’lib, 
yaxshiginapulhamishlashimumkin. Bu tizimning yaratuvchilari 
Kolumbiya 
universitetining bitiruvchilari bo’lib, ular 
Union Square Ventures
va 
Crunchb Fund
kompaniyalaridan uch million dollar atrifodagi investitsiyalarni jalb qila oldilar. 
Khan Academy
da esa geymifikatsiya saytning ishlash mantiqiga chuqur 
joylashtirib qo’yilgan. Bu akademiyada misollarni yechganlik uchun beydjiklardan 
tashqari, har bir mavzu uchun o’quvchining bilim darajasi ko’rsatiladi va buning 
asosida sinfning umumiy reytingi chiqariladi. Bu esa o’quvchilar orasida o’zaro 
sog’lom raqobatning vujudga kelishini kuchaytiradi.