Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

4.5. 3D-printerlar vositasidagi elektron biznes 
Ishlab chiqarishda raqamli innovatsion texnologiyalarni, ayniqsa, zamonaviy 
3D
-printerlarni qo’llash shu qadar keng va katta miqyosli masalaki, uni biroz 
yoritish uchun ham ushbu kitobdagidan ko’ra ancha ko’proq sahifalar zarur bo’lar 
edi. Shuning uchun ham biz bu bo’limda xozirgi paytda shiddat bilan 
rivojlanayotgan faqatgina bitta zamonaviy innovatsion texnologiya – 
3D
-
innovatsion texnologiyalarning qo’llanilish ko’lami haqidagina qisqacha to’xtalib 
o’tamiz. Ko’pincha bu haqda gap ketganida ko’pchilik 
3D
-ko’zoynaklarni eslay 

---

193 
boshlaydi. Ammoxozirgipaytda
3D
-skaner,
3D
-audio, 
3D
-video,
3D
-shuter, 
3D
-
tovush, 
3D
-rasmyokitasvirva
3D
-
printerdegantushunchalarhamshiddatbilanhayotimizgakiribkeldi. 
3D
atamasi 
inglizcha 
3d
– three dimensional (
uch o’lchamli)
ma’nosini anglatadi. 
3D
-
printerlarning ishlash tomoili istalgan predmetning nushasini biror bir materialdan 
foydalangan xolda qavatma-qavat usulda printerda yaratishni (
yasashni
) anglatadi. 
Ya’ni, 
3D
-printerning ishlashi natijasida biror bir ob’ektning fizik nushasi paydo 
bo’ladi va uni ushlab ko’rish yoki undan qandaydir maqsadlarda foydalanish 
mumkin bo’ladi. Uch o’lchamli pechat g’oyasi oldingi asrning 80-yillarida aytilib, 
bu yo’nalishdagi birinchi natijalar 90-yillarning oxirlarida olingan edi. Birinchi 
3D
-printer AQSH ning Massachusets texnologiya institutida ishlab chiqilgan 
bo’lib, xozirgi paytda uning juda ko’p turlari va modellarining uy sharoitida 
ishlatiladigan ixcham turlari ham mavjud. Narxlari ham qanday turga mansubligiga 
qarab, 600 dollardan 20 million dollargacha boradi. Ularni internetdan zakaz qilib 
olish imkoniyatlari ham bir talay. 
3D
-printerda pechatlash printsipi ham juda 
oddiy: ob’ekt yaratilishi uchun kerakli bo’lgan xomashyo (
masalan, ABS-plastik 
yoki gips
) pechat qiladigan kallakdan (
katridjdan
) o’tadi va kerakli darajagacha 
isitilib, ob’ekt yasaladigan platformaga ob’ektning