Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

ColoredCoins
tizimi bo‘ldi. Undan 
maqsadodamlarga moliyaviy aktivlar va an’anaviy valyutani bevosita bitkoin 
blokcheyni orqali almashinish imkoniyatini taqdim etishdan iborat bo‘lgan (
bu 
tizim orqali ikki kishi, masalan, yevroni oltinga to‘g‘ridan-to‘g‘ri almashtirish 
haqida shartnoma tuzishi mumkin
). Shundan boshlabmazkur maydondako‘plab 
aynan shunday xarakterli loyihalar paydo bo‘ldi, jumladan,
Next, Ripple, 
Mastercoin, Ethereum, BitShares, Counterparty
va
Stellar
deb nomlangan 

---

138 
tizimlar. Ularning barchasiblokcheyn asosida maxsus ishlab chiqilgan o’ziga hos 
elektron platforma taklif qiladi. 2013 yil o‘rtalarida jurnalist Vitalik Buterin 
qanday qilib bitkoin bu qadar keng ommaviylikka erishgani haqida o‘ylanib qoldi. 
Uning nuqtai-nazaridan, bazaviy bitkoinprotokolidasturchilarga ishonchli va shu 
bilan bir paytda foydalanuvchiga nisbatan do‘stona bo‘lgan ilovalar dasturiy 
interfeysi (
API
– 
applications program interfeys
) yaratish haddan tashqari 
beso‘naqay bo‘lib ko‘ringan. Uning negizida yaratilgan barcha ikkilamchi 
protokollar tor doirada ixtisoslashgan bo‘lib chiqdi. Mohiyatan, bitkoin 
protokoli
Windows
paydo bo‘lishidan oldin ommaviy bo‘lgan 
DOS
operatsion 
tizimini eslatib yuboradi.Agar istalgan dasturlash tilida yozilgan istalgan ilova 
faoliyatini ta’minlay oladigan mustaqil protokol va blokcheyn yaratiladigan 
bo‘lsachi? Dasturchilar «
to‘liq Tyuring
» deb ataydigan protokol bo‘lsachi? U 
haqiqatda istalgan normarkazlashgan servisni qo‘llab-quvvatlashi mumkin 
bo‘lsachi – onlayn valyuta birjalari, intellektual shartnomalar, aksiyadorlar 
registrini yuritish, ovoz berish tizimlari,