Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

AddVenture
kompaniyasining ma’lumotlariga ko’ra, Rossiyada 
ushbu hizmat turi bozorining hajmi hozirgikunda (2018) $1,8 milliard dollar 
atrofida ekan va bu bozor asosan Moskva va Sankt-Peterburgga o’xshash katta 
shaxarlarda mavjud ekan. Halqaro bozorda esa ovqatlarni onlayn yetkazib berish 
bilan 
FoodPanda, Lieferheld, Lieferando.de, GrubHub
va 
JustEat
kompaniyalari 
shug’ullanadilar. Ovqatlarni onayn yetkazib berish bilan shug’ullanadigan 
kompaniyalarining 
biznes-modellari 
quyidagiga 
asoslangan: 
Agregator-
kompaniyalar barcha hamkor restoranlar to’g’risidagi kerakli ma’lumotlarni, shu 
jumladan, menyu, baholar, yetkazib berish shartlarini xo’randalarga intenet orqali 
taqdim etadilar (
https://vc.ru/p/deliveryclub-50
). Agregatorlarni ko’rsatgan narxlari 
restoranlarning portallarida keltirilgan narxlar bilan bir xil bo’lishi kerak. 
Agregator-kompaniya xar bir operatsiyadan oldindan kelishilgan miqdordagi 
daromad 
oladi. 
Bunday 
modeldan 
foydalanilganda 
biznesning 
barcha 
ishtirokchilari o’z ulushlarini oladilar, ya’ni, agregator masshtab (ko’lamlilik) 
effektidan daromad oladi, restoranlar iste’molchilar soni k’paygani tufayli daromad 
oladi, xo’randalar esa sifatli va qulay servisdan foydalanadilar. Keyingi yillarga 
ovqatni 10-15 daqiqada yetlazib berish servisi ham yo’lga qo’yildi. Bunga misol 
bo’lib, 
UberEATS
ni keltirishimiz mumkin. Ko’rib chiqilayotgan bozorda 

---

433 
muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun tanlangan bozordagi iste’molchi-
xo’randalarning xoxish-istaklarini, qaerda va qanday ovqatlarni xush ko’rishlarini 
yaxshilab o’rganish kerak bo’ladi. Masalan, Moskvada sushi zakaz qilishi yaxshi 
ko’rishsa, Peterbergda pitstsani ma’qul ko’rishdai, Senegalda esa muzqaymoqni 
afzal ko’rishsa, Malayziyada Starbucks kofesini, Qozogstonda frantsuz 
bulochkalarini, Toshkentda esa oshni ko‘proq zakaz qilishadi. Ovqat zakaq qilish 
ba’zi mamlakatlarda onlayn amalga oshirilsa, boshqalarida call-markazlar 
vositasida qilinadi. Biznes tashkil qilishda shularni ham hisobga olish kerak 
bo‘ladi, albatta.