Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

«Reklama sotib oling» 
Bunday antiqa firibgarlikning potentsial mijozlari smartfon egalaridir. Bu 
boradagi internetda chiqariladigan e’lonlarning mohiyati – xizmat uchun xizmatdir. 
Telefon egasi internetdan tekinga biror bir dasturni yuklab olib, uni o’z mobil 
telefoniga o’rnatadi va shu tufayli u xar gal SMS-xabar olganida ekranda qandaylir 
reklama paydo buladi. Telefon egasi xuddi shuning uchun xar bir reklama banneri 
uning telefonida ko’rsatilgani tufayli qandaydir dividend oladi. Xaqiqatan xam 
bundan ma’lum miqdorda pul ishlaganlar bor, ammo ko’pchilik xollarda bu pul 
miqdori juda xam kam bo’ladi. Bunday xizmat turini taklif qilgan kompaniyalar 
ushbu amal tufayli reklamaning insonlarga qanday ta’sir qilishini o’rganishlari 
yoki o’z yangi maxsulotlarini ommaga reklama qilishlari mumkin. Ammo bu 
imkoniyatdan firibgarlar xam foydalanadilar. Ular telefonda kursatilgan reklama 
banneri programmasi ichiga xavfli dastur kodini joylashtirib kuyishlari mumkin. 
Bu xolda abonent istamasa xam uning ruxsatisiz kimmat serverlarga pul echib 
oladigan (
xar bir xabarga 3-5 dollargacha
) SMS-xabarlar junatilishi yoki telefon 
egasining pullari echib olinishi mumkin.
«Uzingizning ICQ nomeringizni sotib oling» 
Ba’zi paytlarda sizning doimiy ishlaydigan va turli xildagi mijozlar bilan 
ishlashga imkon beradigan bevosita mulokot tizimlaridagi, masalan, ISQ dagi 
unikal nomeringizni ugirlab, uning uchun pul talab qilishlari xam mumkin. Yoki 
sizning nomingizdan yaqin tanishlaringizga qung’iroqqilib, ulardan yordam puli 
yoki qarz so’rashlari xam mumkin. Ayniqsa, sizni ISQ orqali shantaj qilish xollari 
juda xam xavfli tus olishi mumkin.
«Uyda bajariladigan ish taklif etamiz» 
Ish qidirayotganlarni laqillatib, pul topish usulini internetdagi firibgarlar 
ko’p zamonlardan beri malakali ravishda aldab kelayaptilar. Masalan, ular 
internetda «
Biz kitoblar nashr qiluvchi nashriyotda ishlaymiz. Ish juda ko’pligi va 
ishchilar yetishmaganligi tufayli,bizga kompyuterda malakali matn teruvchilar 
kerak. Xar bir bet terilgan matnga 500 sumdan to’laymiz yoki buni kelishamiz
» 
degan ma’noda reklama joylashtiradilar. Siz rozi bo’lganingizdan sung, siz uchun 

---

247 
kerakli qo’lyozma materiallarni junatishning pochta xarajatlari uchun xamda 
ishlashinigiz kafolatililigini ta’minlashga ma’lum miqdorda pul jo’natishingiz 
kerakligi aytiladi. Pulni bank orqali, pochta orqali yoki elektron pul sifatida 
yuborishingiz mumkinligi xam ta’kidlanadi. Pul jo’natganingizdan so’ng, 
pullaringizni xam ularni xam batamom yo’qotasiz.