Rasulova Rayxon O’tkirovna 405-guruh Mavzu: meyoriy tаlаffuzgа o‘rgаtish boskichlаri

Tayanch tushunchalar. Glossariy
1. Tanglay — tanglaydagn uziga xos kamchiliklar yumshoq tanglayning harakatsizligi. Meʼyor xosil qilishda to’sqinlik qiladi. Аvvalo bola tanglaynni tili bilan massaj kilishga urgatish. Logoped jarroxlik natijasida xosil bulgan chandik,- larni massaj kdlish va kuyida berilgan mashkdardan bolaga zarur bulganlaridan foydalanadi.
2. Ovoz — un paychalarining kam xarakatligi, ovoz pastligi, upkadan chikayotgan havo oqimining tog’ri taqsimlanmasligi, yaʼni yo’naltira olmaslik meʼyor xosil qilishda to’sqinlik qiladi.
3. Tishlararo sigmatizmi tovush talaffuzida, til uchi tishlar orasidan bir oz tashqariga chiqarib talaffuz kilinadi. Bunda yassi chuchuk tovush xosil buladi.
4. Lab sigmatizmi. Til normal xolatda bulib, pastki lab yuk,ori old tishga kutariladi va tovush chik,ish yulida torayish xosil buladi. Bu tor joydan xavo ok,imi sik,ilib chikddi, natijada «S» tovushi urniga «S+F» tovushini ichiga olgan bir tovush xosil buladi. Shu bois, talaffuz sof bulmaydi, tovush tushunarsiz, yok,imsiz bulib kulok,k,a chalinadi.
5. Yon sigmatizm — yon sigmatizmning ikki xildagi talaffuzi mavjud. «S» tovushining notugri talaffuzi kuydagicha.
6. O'qish — murakkab psixofiziologik jarayon. O'qish jarayonida ko'rish,
nutq-harakat, nutq-eshitish analizatorlari ishtirok etadi. Bu jarayon asosida
"analizatorlarning murakkab o‘zaro harakat mexanizmlari va ikki signal
sistemasining vaqtinchalik aloqasi" yotadi, deb yozadi B.G. Anonev.
7. Taktil disleksiya - ko'r bolalarda kuzatiladi. Uning asosida Brayl
alifbosidagi harflarni taktil qabul qilish orqali ajratishdagi qiyinchiliklar
yotadi.
8. Disgrafiya - bu yozuv jarayonining qisman o'ziga xos buzilishidir.
Yozuv o'zida nutq faoliyatining murakkab shaklini, ko'p darajali jarayonini
aks ettiradi. Unda turli xil analizatorlar: nutqni eshitish, nutqni harakatga
keltirish, kirish, umumiy harakatlantirish analizatorlari ishtirok etadi.
9. Motor disgrafiya. Qo'lning yozuv paytida qiyin harakatga kelishi,
motor obrazlaridagi aloqalaming, so'zlaming, so'zlaming tovush va ko'rish
obrazlari bilan birgalikdagi buzilishi unga xosdir.
10. Optik disgrafiya — ko'rish gnozisi, analiz va sintez, atroflicha
tasawur etishning rivojlanmagani bilan bog'lanadi hamda u yozuvda
harflarni noto'g'ri yozish va ulaming o'rnini almashtirishda namoyon
bo'ladi.