Rasmiy ish uslubida

Kundalik tayyorgarlik ko‘rish, eng avvalo, o‘z-o‘zini tayyorlash, ya’ni yangi bilimlarni olish, fan va texnikaning turli sohalari bo‘yicha ma’lumot to‘plash, davriy nashrlardan axborot olish, radio va televideniye orqali axborotdan xabardor bo‘lish, ilmiy, publitsistik, badiiy adabiyotlarni o‘qishni o‘z ichiga oladi. Nutq texnikasi – nutqni tinglovchi yoki o‘quvchiga yetkazishda qo‘llaniladigan vositalar majmui. Notiqning kundalik tayyorlanishiga nutq texnikasini egallash ham kiradi. Nutq texnikasining asosiy elementlari fonatsion (gapirish vaqtida) nafas olish, ovoz (ovozni shakllantirishning to‘g‘ri ko‘nikmalari) va
diksiya (so‘zlarni, bo‘g‘inlarni, tovushlarni talaffuz qilayotgandagi aniqlik darajasi)dir. Nutq texnikasiga ega bo‘lish fikrlar o‘rtasidagi ma’noviy bog‘liqlikni yaxshiroq yetkazib berishga ko‘maklashadi. Nutq texnikasiga ega bo‘lish fikrlar o‘rtasidagi ma’noviy bog‘liqlikni yaxshiroq yetkazib berishga ko‘maklashadi.
O‘zining nutq apparatini har doim faol holatda saqlash uchun notiq nutq texnikasi bo‘yicha mutxassislar tavsiya etgan mashqlarni tizimli ravishda bajarib borishi shart. Kundalik tayyorgarlik og‘zaki va yozma nutq madaniyatini oshirish ustida doimiy ishlashdir. Ayniqsa, kundalik hayotda nutqiy muloqot madaniyatiga alohida e’tibor qaratish lozim. Har doim to‘g‘ri, aniq va tushunarli gapirish, fikrlarni aniq ifodalay olish, o‘zining nutq predmetiga nisbatan munosabatini obrazli va hissiy ifodalay olish kerak. Ish bo‘yicha suhbatlarda, do‘stlar, hamkasblar, qarindoshlar davrasida turli muammolar haqida suhbatlashish, seminar va amaliy mashg‘ulotlarda tez-tez nutq so‘zlash, munozaralarda so‘zga chiqish tavsiya etiladi. Bularning barchasi insonni rivojlantiradi, unga zarur nutq ko‘nikmalarini egallashga imkon beradi, nutq madaniyatini oshiradi

“Notiq” atamasi nafaqat so‘zga chiqqan kishini, balki ommaviy nutq mahoratiga, uning metodologiyasiga ega bo‘lgan shaxsni ham anglatadi. Nutq tinglovchilarning diqqatini jalb qiladigan va ularni eng yaxshi tarzda ishontirishga yordam beradigan tarzda tuzilishi kerak.

Xususan, nutq buzilishiga olib keladigan quyidagi jihatlarga alohida e’tibor qaratish kerak: 1. Logoreya – nutqda yuqori darajadagi faollik, ko‘p so‘zlash, so‘zlayotganda o‘z savollariga javobni kutmasdan turib, bir mavzudan boshqasiga o‘tish. 2. Aytilganlarni ko‘p marta to‘liq yoki qisman takrorlash. 3. Nutqda fikrlarning uzilib-uzilib qolishi, bir-biriga bog‘lanmasligi. 4. Haddan tashqari ehtiyotkorlik, o‘ta batafsillik, bayonning cho‘zilib ketishi. 5. Ezmalanish, “donolik” qilish, asossiz va o‘rinsiz mulohazalarni keltirish.
Rasmiy muloqot hamisha hamkorlik, bir-birini tushunish, suhbatdoshlari manfaatini hisobga olishni talab etadi. Rasmiy muloqotning eng asosiy xususiyati muntazam ravishda reglamentga amal qilish bilan bog‘liq.
“Bilag‘on”. U hamma narsani hammadan yaxshi bilaman deb o‘ylaydi. Hamma narsa haqida o‘zining fikriga ega. U har doim unga so‘z berishlarini talab qiladi. U bilan muloqot qilаyotganda quyida sanab o‘tilgan qoidalarga amal qilish kerak: uni suhbat boshlovchisi bilan yonma-yon o‘tqazish; vaqti-vaqti bilan unga boshqalar ham o‘z fikrini bildirishni xohlayotganini eslatib turish; undan qolgan suhbatdoshlarga ham qarorlar ustida biroz bosh qotirishlari uchun imkon berishini so‘rash; u dadil va tavakkaliga fikrlar aytganda, qolgan suhbatdoshlarga bu borada o‘z qarashlarini bayon etish imkoniyatini berish; ba’zan unga murakkabroq, zarurat tug‘ilganda faqat suhbatni olib borayotgan boshlovchi javob berishi mumkin bo‘lgan maxsus savollar berish.