Raskolnikovning fojiali xatosini tushuntiring

 
tarif berib olsak
 
(lot. licentia — ruxsatnoma, huquq) — 1) 
vakolatli davlat organlari tashqi savdo harakatlarini olib borish uchun beradigan 
ruxsatnoma. Eksport va importni, valyuta sarflarini nazorat qilish usullaridan biri. 
Odatda, 1 yilga beriladi; 2) texnikaviy, iqtisodiy, ilmiy yangiliklar egasining ularni 
ishlatish uchun shartnoma asosida beradigan ruxsati. Odatda, Litsenziya patent 
olingan yoki patent olish uchun talabnoma berilgan ixtirolarga nisbatan qoʻllaniladi. 
Ammo ixtirolarga, texnika yangiliklariga, ishlab chiqarish tajribasi, ishlab chiqarish 
sirlari, tijorat axborotlari uchun patentsiz ham berilishi mumkin. Litsenziya beruvchi 
litsenziar, Litsenziya oluvchi litsenziat deb yuritiladi. Yangi texnika va 
texnologiyaga oid Litsenziyalar 3 xil boʻladi: oddiy litsenziya — litsenziar ixtirodan 
shartnomada belgilangan doirada foydalanish huquqiga ega boʻladi, ayni bir 
litsenziyani maʼlum hudud doirasida faqat bir emas, balki bir necha litsenziatga bera 
oladi; maxsus litsenziya — litsenziat ixtiro, texnika yoki texnologiyani ishlatishga 
tanho huqukli boʻladi, litsenziar esa uni shu hududda koʻllay olmaydi va oʻz 
nomidan boshqalarga sota olmaydi; toʻliq litsenziya — bunda litsenziya obʼyektini 
ishlatish toʻla-toʻkis litsenziatlar qoʻliga beriladi, litsenziar esa undan mustaqil 
foydalana olmaydi. Bunday qoida litsenziya berilgan muddat ichida amal qiladi, 
litsenziya muayyan narxda sotiladi. 
Litsenziya haqi shartnoma muddati davomida litsenziya boʻyicha ishlab chiqarilgan 
mahsulotni sotishdan olingan mukofot shaklida toʻlanadi (royalti). Bir necha bor 
toʻlangan royalti yigʻindisi litsenziya narxini tashkil etadi. litsenziya xaqi uni 
qoʻllab, iqtisodiy samara olishdan ilgari, bir yoʻla toʻlansa paushal toʻlovi deb 
yuritiladi. litsenziya narxi litsenziyani qoʻllashdan olinadigan qoʻshimcha foyda 

---

bilan birga litsenziya bozoridagi talab va taklifga ham bogʻliq. litsenziya narxining 
past boʻlishi texnik-texnologik yangiliklarni ommalashtirish sharti hisoblanadi. 
Shuningdek, litsenziyaning vakolatli davlat organlari beradigan savdo, hayvonlarni 
ovlash, muayyan faoliyat bilan shugʻullanish, bank harakatlarini olib borish va 
boshqa koʻrinishlari uchraydi
3
. 
litsenziya
— litsenziyalovchi organ tomonidan yuridik yoki jismoniy 
shaxsga berilgan, litsenziya talablari va shartlariga so‘zsiz rioya etilgani holda 
faoliyatning litsenziyalanayotgan turini amalga oshirish uchun ruxsatnoma (huquq);