Ращим щасанов

Хиндистон мўъжаз рангтасвир мактаби. Бу мактаб ўрта асрларда Ҳиндистонда шаклланган. Улар-Гужарот, Ражнут, Бобурийлар, Декан мўъжаз санъат мактабларига бўлинадилар. Улар орасида Бобурийлар мактаби кенг ривож топган. У асосан ХУ асрнинг иккинчи ярми ва ХУIII асрларда Эрон ва Ўрта Осиё мўъжаз ҳамда Европа рассомчилиги санъатлари асосида камол топган. Бу мактабларнинг дастлабки қадамлари шу ерда хизмат қилган таниқлик Мир Саид Али, шерозлик Абдусамад ижоди билан боғлиқдир.
Бобурийлар мактабининг ёрқин намунаси “Бобурнома” китобида акс этган бўлиб у Москвадаги Шарқ халқлари санъати музейида сақланмоқда. Бу мактабда яратилган асарлари дастлаб китобларга ишлаган бўлса, кейинчалик у мустақил дастгоҳ санъат турига айланди. 50-расм. “Бобурнома”нинг рассомлари Камолиддин Беҳзод, Шоҳ Музаффар, Бойсунқур Мирзо, Ҳайдар Мирзолардир. Бобурийлар сулоласининг асосчиси Заҳириддин Муҳаммад Бобур шоҳ, хаттот ва олим бўлган ва рассомчиликка жуда қизиққан. 51-расм.
Ҳиндистон рассомчилиги тараққиётига катта ҳисса қўшган мусаввирлар Мир Саид Али, Абдусамад Шерозий, Басова, Дўст Девона, Дисвинта, Фарруҳбеклардир.
Ҳиндистон мактаби ХУI асрда таркиб топган бўлса-да (Жалолиддин Муҳаммад Акбар, 1556-1605), лекин унга Бобур ва Хумоюн асос солганлар.
Бобурнинг ўғли Насриддин Муҳаммад Хумоюн рассомчиликка қизиқишда отасидан қолишмаган.
У Сарой қошида ташкил этилган устахонага ўзи бошчилик қилган ва ҳафтада бир кун устахонага келиб, яхши ишлаган мусаввирларга инъомлар туҳфа этган, ойлик маошларини кўтарган, уларни ҳимоя қилган. Рассомлардан Мир Саид Али “Нодир-ул Мулки Хумоюн” унвонига,. Абдусамад Шерозий эса “Ширин қалам” унвонига сазовор бўлганлар. Улар “қиссаи Амир Ҳамса” номли романтик афсонага расм ишлаб, шухрат қозонганлар. Устод Мансур эса “Нодир-ул аср” фахрий унвонга сазовор бўлган. Шунингдек, Кесу, Лаъл, Мукунд, Мискина, Мадку, Джану, Жаган, Махеш, Ҳарибанс, Санвада, Тара, Римлар ҳам ҳинд мўъжаз рангтасвирида Шарқ ва Оврўпа рассомчилигини ривожлантиришга катта ҳисса қўшиб, ўз ижодларида перспектива, ёруғ-соя қонунларига ҳам риоя қилишган.