Рақс бадиий жамоаси билан ишлашда ўргатиш услубининг умумий масалалари

БАДИИЙ ЖАМОАНИ ТУЗИШ


Қайси муассасага қарашли бўлмасин, ташкил этиладиган тўгарак ёки ҳаваскорлик рақс ансамблига, одатда, санъатга қизиқкан, рақсга тушишни истаган барча ҳаваскорлар жалб этилиши мумкин. Бу ҳаваскорлик рақс ансамбли ҳаваскорларини шу соҳа бўйича ижрочилик маҳоратини, санъатга бўлган қобилиятини ўстириш, малака ва иқтидорларини ўстириш имкониятларини беради.
Аввало, ҳаваскорлик бадиий жамоага уни ташкил қилиш мақсадида санъатнинг бирор турини эгаллаган, шу соҳада мустақил иш қила оладиган, олий маълумотли қадрлар жалб этилади. Чунки қисқа муддат ичида бирор дастур тайёрлаб концертда иштирок этиш кўзда тутилади. Шундай талабларга жавоб бера оладиган қадрнинг истеъдоди машғулотларда сўзсиз ривожланиб боради. Ҳаваскорлик рақс жамоасини ташкил қилишдаги биринчи ишни қуйидагилардан бошлаш керак:
Аввало бадиий жамоа ташкил қилиниши керак бўлган ташкилот ёки муассаса раҳбари, касаба уюшма раиси, "Камолот" ижтимоий ёшлар ҳаракати сардори, маданий-маърифий ишлар бўйича раҳбар муовини билан ўзаро келишиб олинади. Чунки барча шарт-шароитларни амалга оширишда уларнинг ёрдами керак бўлади. Мавжуд аудиторияни ўрганиб, уларнинг қизиқишлари, иш шароитлари кўздан кечирилади. Машғулот ўтказиладиган жой ҳал қилинганидан сўнг эълон ёзилади, чунки эълонда тўгарак машғулоти қайси бинода, қайси куни ва қайси соатда ўтказилиши аниқ, кўрсатилади, шунингдек, ҳаваскорларни қабул қилиш вақти ва жойи ҳам аниқ, кўрсатилиши керак. Эълонда тўгарак раҳбарлари номи кўрсатилади. Машғулот ўтказиш учун ёрдамчи техник воситалар (магнитофон ёки жўрчилар, яъни доирачи ва рубоб созини чалувчи) созандалар билан таъминланишлари керак.
Тўгаракка қатнашиш ниятида келган ҳаваскорларни қабул қилиишдан олдин унинг асосий хусусиятлари ҳисобга олинади.
- Ҳаваскорнинг рақсга бўлган қизиқиши, эшитиш
қобилияти, хотираси синаб кўрилади;
- Ҳаваскорларни гуруҳларга бўлиш: мактаб ўқувчилари
- кичик гуруҳ, ишчи-хизматчилар — катта гуруҳ;
— Ҳаваскорларга машғулот вақтларини белгилаш. Мактаб ўқувчиларига дарсдан кейин, ишчи-хизматчиларга ишдан бўш кунлари 1 ҳафтада 3 кун 2 соатдан қилиб белгиланади.
- Мактабгача тарбия муассасаларида эса ҳафтасига 2 марта 30-40 минутдан машғулот вақтини белгилаш керак,
Тўгаракка қатнашиш ниятида келган ҳаваскорларнинг орзу-истаги бир олам бўлади, шунинг учун ундаги қобилиятни синчиклаб текшириш керак, баъзи арзимас камчиликларни машғулот давомида йўқотиш мумкин. Баъзилар рақсга тушишни хоҳлайдилар, лекин рақсга ҳеч қандай қобилияти бўлмайди. Уларга ётиғи билан тушунтириб, бошқа тўгаракка йўналтириш керак. Рақс бадиий жамоаси байрам тантаналари, концерт, бадиий-оммавий тадбирлар, кўрик танловларда қатнашишларига тўғри келиб колганда, балетмейстер орқали шу муассаса раҳбари ҳаваскорларнинг ўқиш, иш жойи раҳбарияти номига белгиланган муддатга ишдан ёки ўқишдан "сабабли" деб озод этишларини расмий равишда суралади. Чунки уларнинг ойлик маошлари сақланиб турилиши керак. Профессионал рақс тўгарақларида эса шарт-шароит, меҳнат шартномаси, қонун-қоидаларлардан келиб чиққан ҳолда раққосанинг мажбуриятлари, раҳбарият томонидан белгиланади. Улар ойлик маошларидан ташқари, мукофотланиб, рағбатлантирилиб турилади. Агар ансамблнинг қонун-коидалари, мех.нат шартномасидаги қоидалар бузилса, унинг фаолияти тўхтатилади.
Ҳаваскорлик ансамблларида ҳам ички тартиб бузилса, ҳаваскорнинг шу соҳадаги фаолиятини тўхтатиш балетмейстер ёки раҳбар томонидан амалга оширилади.
Машғулот ўтказиладиган хона ўзбек рақс усталарининг расмлари билан безатилган, озода, ёруғ ва кенг бўлиши керак.