Raqobatning kengaytirilgan konsepsiyasi

Kurashuvchi marketing. Rivojlangan iqtisodiy davlatlarda oligopoliya ko‘p uchraydi va sanoatning ko‘pgina sohalarida firmalar to‘yingan bozorlarda bir-biriga qarshilik ko‘rsatadilar. Bunday vaziyatlarda muvaffaqiyatning muhim omili bo‘lib raqobatchilar faolligini bostirish hisoblanadi. “Kurashuvchi” marketing raqobat kuchlarining tahlilini tizimli tarzda o‘tkazishni va raqobatchilarga qarshilik ko‘rsatish strategiyasini ishlab chiqishni nazarda tutadi.
Raqiblarga nisbatan munosabat har qanday strategiyaning markazini tashkil qiladi. Bunday pozitsiya batafsil tahlilga asoslangan bo‘lishi kerak.
Maykl Porter raqobatni tahlil qilish vazifalarini quyidagicha tavsiflaydi: «Raqiblarni tahlil qilishdan maqsad har bir raqobatchi olib borishi mumkin bo‘lgan strategiyadagi o‘zgarishlarning xarakterini va muvaffaqiyat qozonish ehtimolini bilishdan iboratdir...»
Raqobatni kuzatib borish tizimi quyidagi to‘rt asosiy savolga javob topishga asoslanadi:

• 
  Raqobatchining asosiy maqsadlari nimadan iborat?
  
• 
  Ushbu maqsadlarga erishish uchun ayni paytdagi joriy strategiya qanday?
  
• 
  Raqiblar o‘z strategiyasini amalga oshirish uchun qanday vositalarga egalar?
  
• 
  Ular kelgusida qanday strategiyalarni ilgari surishlari mumkin?
  

Dastlabki uch savolning javobi kelgusi strategiyalarni avvaldan bashoratlashga imkon beradi. To‘rtta savolning barchasi bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlarni tahlil qilish natijasida raqiblarning faoliyati to‘g‘risida to‘liq tasavvurga ega bo‘lish mumkin. Ko‘plab yirik firma va kompaniyalar raqobatni kuzatishga katta e’tibor berib, kerakli ma’lumotlarni to‘plash uchun katta mablag‘larni sarflaydilar. Bunga bir necha misollar keltirishimiz mumkin:
-IBM korporasiyasi tarkibida tijoriy tahlil bo‘linmasini tashkil etilgan bo‘lib, u raqobatga oid ma’lumotlarni to‘plash va taqdim etish bilan shug‘ullanadi;

• 
  “Texas Instruments” raqobatchilar bilan hukumat o‘rtasida tuzilgan shartnomalarni muntazam ravishda o‘rganib borib, ularning texnologik ustunlik darajasini baholab boradi;
  
• 
  “Citicorp” kompaniyasida esa «raqobatli razvedka bo‘yicha menejer»
  

lavozimi kiritilgan;

• 
  “McDonalds” o‘z restoran boshqaruvchilariga AQSHdagi eng kuchli raqobatchilar – “Burger King” va “Wendy” firmlarining reklama materiallari va takliflarini yuborib turadi.