Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Monolitik yadro[tahrir | manbasini tahrirlash] Monolitik yadro apparat abstraktsiyalarining boy toʻplamini beradi. Monolitik yadroning barcha qismlari bir xil manzil maydonida ishlaydi . Bu uning yadrosining barcha tarkibiy qismlari bitta dasturning tarkibiy qismlari boʻlgan, umumiy maʼlumotlar tuzilmalaridan foydalanadigan va protseduralarni toʻgʻridan-toʻgʻri chaqirish orqali oʻzaro taʼsir qiladigan operatsion tizimning sxemasi. Monolit yadro — operatsion tizimlarni tashkil qilishning eng qadimgi usuli. UNIX tizimlarining aksariyati monolit yadroli tizimlarga misoldir. Afzalliklari : Ish tezligi, soddalashtirilgan modullarni ishlab chiqish.[tahrir | manbasini tahrirlash] Kamchiliklari: Butun yadro bir xil manzil maydonida ishlaganligi sababli, tarkibiy qismlardan birining ishdan chiqishi butun tizimni buzishi mumkin. Misollar: anʼanaviy UNIX yadrolari (masalan, BSD), Linux; asosiy MS-DOS, asosiy KolibriOS. Baʼzi eski monolitik yadrolar, ayniqsa UNIX / Linux tizimlari, apparat oʻzgarganda har doim kompilyatsiya qilishni talab qiladi . Koʻpgina zamonaviy yadrolar ish paytida yadro funktsiyalarining bir qismini bajaradigan modullarni yuklashga imkon beradi . Bunday holda, operatsion tizimning tarkibiy qismlari mustaqil modullar emas, balki protseduralar toʻplami boʻlgan monolit yadro deb nomlangan bitta katta dasturning tarkibiy qismlari boʻlib, ularning har biri har birini chaqirishi mumkin. Barcha protseduralar imtiyozli rejimda ishlaydi. Modulli yadro[tahrir | manbasini tahrirlash] Modulli yadro — bu monolit operatsion tizim yadrolari arxitekturasining zamonaviy, takomillashtirilgan modifikatsiyasi .
264	1		Drayver nima? Drayver bu — kompyuterdagi qurilmalarni(videkarta, wifi modul, bluetooth modul vahakazo) operatsion tizim bilan bog’lab beruvchi maxsus dastur. Bu dastur bo’lmasa, sizdagi qurilmalar umuman ishlamaydi. Misol uchun, notebook sotib oldingiz, undagi Wi-Fi modul ishlamayapti, yoki statsionar kompyuteringiz bor, lekin undan ovoz chiqmayapti. Tanish holatmi). Demak, xulosa shuki, drayversiz sizning qurilmangiz temirning o’zi. Drayver sizda mavjud bo’lishi kerak.
265	2		DOS tomonidan BIOS ni o‘zgartirmay turib, CONFIG.SYS faylidagi DEVICE buyrug‘i orqali tizimga qo‘shiladigan drayverlar Yuklanuvchi norezident drayverlar deyiladi. Kurilmalar drayverlari MS DOSning kiritish-chiqarish tizimsini tuldiradi, yangi kurilmalarning ishini ta‘minlaydi , mavjud bo’lgan kurilmalarning nostandart ishlatilishini ta‘minlaydi. Drayver nomi config.sys faylida ko’rsatiladi.
266	3		Qaysi dasturlarni COM kengaytmali fayl sifatida Fayl — EHM (kompyuter)larda maʼlumot saklanuvchi diskning nomlangan sohasi. Oʻz belgisi (nomi)ga ega boʻladi. Diskka maʼlumotlarni boshqa bir yoʻl bilan yozib boʻlmaydi: birgina harfni diskka yozish zarur boʻlsa ham, unga nom berib, F. koʻrinishida xotirada saqpash kerak. F.lar matnli, fafikli (rayem, tasvir) va boshqa maʼlumotli boʻladi. F.lar ish jarayonida, mas, matn yoki elektron jadval bilan ishlashda, yo boʻlmasa, bevosita foydalanuvchi tomonidan tashkil etiladi. F.ning asosiy belgilari — nomi, oʻlchami (bayt hisobida), tashkil etilgan sanasi (kun, oy, yil), vaqti (soat va minut). F. asosiy nomga (DOS tizimida kupi bilan sakkizta belgi) va kengaytirgichga (kupi bilan uchta belgi) ega boʻlishi mumkin. Fayl nomi va kengaytirgichi bir-biridan nukta bilan ajratiladi. Ular lotin alifbosining katta yoki kichik harflari, sonlar va timsollardan iborat boʻlishi mumkin. F.ni nomlashda uning kengaytirgichi berilishi shart emas, lekin fayl mazmuniga koʻra kengaytirgich berilsa, uni ishlatish osonlashadi. Mac, exe, . com — bajariluvchi fayllar; bat — buyrukli fayl; bas — Beysik dasturi fayli; pas — Paskal dasturi fayli; txt, doc — matnli fayllar; xls — elektron jadvalli fayl.
267	3		Programmani optimallashning oddiy usullari