Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Vinchester (ing. Nags1 sNkk - qattiqdisk) — kompyuterdagi barcha dastur va maʼlumotdar saqlanadigan xotira qurilmasi. Qattiq magnit disklardagi yigʻuvchilar Vinchester nomi ostidagi qattiq magnit disklardagi yigʻuvchilar (QMDY) SHK larda keng tarqalgan. Vinchester atamasi sigʻimi 16 Mbayt (IBM, 1973-yil) boʻlgan qattiq disk birinchi modelining jargonli nomidan kelib chiqan boʻlib, u har biri 30 ta sektordan iborat 30 ta yoʻlkaga egadir, bu maʼlum boʻlgan «Vinchester» ov miltigʻini «30/30» kalibri bilan aynan mos keladi. Bu yigʻuvchilarda bitta yoki bir nechta qattiq disklar boʻlib, ular alyuminiy yoki keramika qorishmasidan tayyorlangan va ferrilok bilan qoplangan, germetik yopiq korpusga oʻqish-yozish magnit kallagi bloki joylashtirilgandir. Bu yigʻuvchilarning sigʻimi olinmaydigan konstrukciya hisobiga erishiladigan oʻta yuqori yozish zichligi tufayli bir necha ming megabaytgacha yetadi; ular tezkorliligi ham EMDY ga nisbatan jiddiy darajada juda yuqoridir. 1997-yildagi eng katta qiymatlar:  sigʻimi 9000 Mbayt (1997-yilga sigʻim standarti — 1200 Mbayt);  aylanish tezligi — 8000 ayl/min;  murojaat qilish vaqti — 5 ms;  transferi — 17 bayt/s. QMDY juda rang — barangdir. Disk diametri koʻpincha 3,5" (89 mm), lekin boshqalari ham bordir, hususan 5,25" (133 mm) va 1,8" (45 mm) ham bor. Diskovodning eng koʻp tarqalgan korpusining balandligi stol usti SHK larda- 25 mm, mashina — serverlarda — 41 mm, ixcham SHK larda −12 mm va b. Zamonaviy vinchesterlarda zonali yozish usuli ishlatila boshlandi. Bu holatda diskning butun yuzasi bir nechta zonalarga boʻlinadi, shu bilan birga sektorlarning tashqi zonalariga ichkisiga nisbatan koʻproq qiymatlar joylashadi. Bu, xususan, qatgiq disklarning sigʻimini taxminan 30 % oshirish imkonini beradi.
258	2		Kompyuter qurilmalaridan keladigan signallar orqali hosil bo‘ladigan uzilishlar. Apparat uzilishlar; Uzilishlarni keltirib chiqaruvchi manbaga nisbatan ularni asosiy uchta guruhga ajratish mumkin: 1. Zahiraviy uzilishlar (tashqi yoki apparat uzilishlari deb ham ataladi); 2. Dasturiy uzilishlar (ichki uzilishlar deb ham ataladi) 3. Mantiqiy uzilishlar (protsessor uzilishlari deb ham ataladi). Zahiraviy uzilishlar asosan kompyuterning turli qurilmalaridan keladigan signallar orqali hosil bo‘ladi. Masalan, elektr tarmog‘ida kuchlanishning tushishi, klaviatura tugmalarining bosilishi, tizimli vaqt o‘lchagichdan navbatdagi impulsning uzatilishi va hokazo. Dasturiy uzilishlar asosan dastur tomonidan yuzaga keltiriladi, bu holat bir dasturga ikkinchi dastur tomonidan xizmat ko‘rsatilishi talab qilingan vaziyatlarda paydo bo‘lishi mumkin.
259	2		Zahiraviy (apparat) uzilishlar qanday saviyadagi uzilishlar turkumiga kiradi va ularga qanday tartib raqamlari berilgan Quyi saviyadagi uzilish, 0 – 1F Zahiraviy uzilishlar asosan kompyuterning turli qurilmalaridan keladigan signallar orqali hosil bo‘ladi. Masalan, elektr tarmog‘ida kuchlanishning tushishi, klaviatura tugmalarining bosilishi, tizimli vaqt o‘lchagichdan navbatdagi impulsning uzatilishi va hokazo. Dasturiy uzilishlar asosan dastur tomonidan yuzaga keltiriladi, bu holat bir dasturga ikkinchi dastur tomonidan xizmat ko‘rsatilishi talab qilingan vaziyatlarda paydo bo‘lishi mumkin. Mantiqiy uzilishlar asosan mikroprotsessor ish faoliyatida yuzaga keladigan nostandart holatlar ta’sirida vujudga keladi, masalan, nolga bo‘lish amali, registrlarning to‘lishi hodisasi va boshqalar.
260	3		DOS tarkibida dasturni rezident holatiga keltiradigan nechta uzilish funksiyasi mavjud. 2 ta;