Raqamli texnikaga kirish va avtomatika asoslari

11.4.Avtomatik boshqarish tizimlarini rostlovchi ta’sirlar turi buyicha turkumlanishi

Rostlovchi signal rostlash tizimi topshiruvchi ta’sir va rostlanuvchi miqdorning xaqiqiy qiymatini o‘lchaydigan sezgir elementdan kelgan signal asosida ishlab chiqariladi. Shu yo‘sinda olingan rostlovchi signal rostlagichga keladi, rostlagich esa bu signalni ob’ektning rostlovchi ta’siriga aylantiradi. Ijro mexanizmi ob’ektning rostlovchi organini rostlanuvchi miqdorini topshiriqdagi qiymatiga intiladigan vaziyatga o‘tishga majbur etadi. Tizim ishlaganda rostlanuvchi miqdorning joriy qiymati uzluksiz o‘lchanadi, shuning uchun rostlovchi signal ham uzluksiz ishlab chiqiladi.
Ammo ijro mexanizmining rostlovchi ta’siri rostlagichning tuzilishiga qarab uzluksiz yoki uzlukli xarakterga ega bo‘lishi mumkin. Rostlanuvchi miqdor u ning vaqt bo‘yicha topshiriqdagi qiymati u₀ dan og‘ish u egri chizig‘I 11.6, a -rasmda keltirilgan, rasmning pastki qismida rostlovchi ta’sir Z ning uzluksiz qanday o‘zgarishi lozimligi ham ko‘rsatilgan. Rostlovchi ta’sir Z rostlovchi signalga to‘g‘ri chiziqli bog‘lanishi va u bilan faza jihatidan mos bo‘lishi kerak.
Bunday ta’sirni ishlab chiqaruvchi rostlagich uzluksiz ishlaydigan rostlagichlar yoki uzluksiz rostlash deb ataladi. Bunday prinsip asosida ko‘rilgan rostlagichlar rostlovchi ta’sir bo‘lganda, ya’ni rostlanuvchi miqdorning xaqiqiy va topshiriqdagi qiymatlari o‘rtasida farq (og‘ish) bo‘lgandagina ishlaydi.
Avtomatika tizimining ish jarayonida rostlovchi signal uzluksiz bo‘lgani holda rostlovchi ta’sir ma’lum vaqtga uzilsa yoki alohida impulslar shaklida uzatilsa, u holda bunday prinsipda ishlaydigan rostlagich uzlukli ishlaydigan (qadamli, impulsli) rostlagichlar deb ataladi. Uzlukli rostlovchi ta’sir ishlab chiqishning prinsipial ikki usuli bo‘lishi mumkin. Rostlanuvchi miqdor uzluksiz og‘ish u ga ega bo‘lganda uzluksiz rostlovchi ta’sirning grafiklari 11.6 b,v -rasmlarda keltirilgan. Birinchi holda rostlovchi ta’sir bir xil davomiylik t dagi alohida impulslar tarzida keltirilgan. Bu impulslar bir xil vaqt intervallari t₁=t₂=t dan keyin takrorlanadi, shunda impulslar miqdori Z=f(t) rostlovchi