Raqamli qurilmalarni virtual oraliqda loyihalash

Mikroprotsessor registrlari 
Ma’lumotlar qayta ishlanadigan joylarda ma’lumotlar doim uzoq yoki qisqa 
vaqt saqlanadi. Bu maqsadlarda registrlarni xotira elementlari sifatida qo’llash 
mumkin. MP tarkibida o’nlab maqsadlarga mo’ljallangan turli rgistrlar 
ishlatiladi.Ularning soni ma’lum darajada MPning hisoblash quvvatini 
belgilaydi.Lekin doim yodda tutish kerakki, aniq masalani yechish uchun nazariy 
jihatdan minimal registrlar soniga ega bo’lgan MPli ixtiyoriy EHMni qo’llash 
mumkin.Bu holda oddiy komandalarning ko’pligi tufayli mashina uzoq vaqt 
hisoblaydi.

---

8 
Funksional belgisiga ko’ra, registrlarni uch guruhga bo’lish mumkin: 
1. Saqlash registrlari 
2. Operatsion registrlar 
3. Yordamchi registrlar. 
Saqlash registrlari ma’lumotlar, komandalar, adreslar va oraliq natijalarni 
bevosita protsessorda saqlash uchun xizmat qiladi. 
Protsessor va AMQlarning saqlash registrlarini ko’rib chiqamiz. 
Ma’lumotlar registri (MR). U ma’lumotlarni xotira va protsessor orasida 
almashinishida 16 razryadli so’zlarni vaqtincha saqlash uchun qo’llaniladi. 
Komanda, son yoki simvolni xotiradan protsessorga o’qish jarayonida bu so’z 
avval ma’lumotlar registriga kelib tushadi, so’ngra yoki komanda registriga,yoki 
protsessorning boshqa registrlariga uzatiladi. Ma’lumotlar protsessordan xotiraga 
qayta uzatilayotganda ular avval MRga joylashtirladi va so’ngra xotiraning tegishli 
yacheykalariga yoziladi. Ma’lumot so’zi MR da joylashgan vaqtda, u arifmetik va 
mantiqiy amallar bajarish uchun qo’llanilishi mumkin. 
Akkumlyator (A). A registri protsessorning asosiy elementlaridanbiri 
hisoblanadi. Mashina bir vaqtning o’zida faqat ikki operandlar ustidan arifmetik va 
mantiqiy amallar bajarishi mumkin. Odatda,birinchi operand xotiradan MRga 
uzatiladi, bu vaqtda ikkinchi operand xotiradan MRga uzatiladi, bu vaqtda ikkinchi 
operand A da joylashadi. Komanda yordamida berilayotgan amal MR va A 
ichidagi operandlar ustida bajariladi va natija A ga joylashtiriladi, ya’ni to’planib 
(akkumlyatsiyalanib) boradi. 
Uzatish registri (S). Bu bir razryadli registr bo’lib, akkumlyator to’lib qolgan 
holda ma’lumotlarni saqlash uchun xizmat qiladi. U yana siklik ravishda 
siljishlarni tashkil qilishda ham qo’llaniladi. 
Komandalar registry (KR). Bu registr mashina tomonidan bevosita amal 
bajarilishi jarayonida amal kodini saqlab turadi. Komandaning amal kodi KRdan 

---

9 
boshqaruv qurilmasiga uzatiladi va deshifratsiyalanadi. So’ngra komandani amalga 
oshirish yuzasidan vazifalar bajariladi: operandni o’qish yoki komanda tomonidan 
belgilangan amalni bajarish. Komanda so’zining adres qismi adres registrida 
saqlanadi. 
Operatsion registrlar. Operatsion registrlar saqlashdan tashqari, o’z holatini 
ma’lum tarzda o’zgartirish xossasiga ega. Masalan, komanda hisoblagichi, stek 
ko’rsatkichi va boshqalar kabi operatsion registrlar xotiraga murojaat qilgandan 
keyin o’z holatini bittaga o’zgartiradi. 
Yordamchi registrlar. Ular buferlash, qisqa muddatga saqlash va shu kabi 
yordamchi amallarni bajarishga mo’ljallangan.