Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, Ta’lim to‘g‘risida, Qonunchilik palatasi 
tomonidan 2020-yil 19-mayda qabul qilingan,Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda 
ma’qullangan, 
O‘
RQ-637-
сон
 23.09.2020. 
Ta’lim to‘g‘risida (lex.uz)
 
2. Педагогические технологии / Под общей ред. В. С. Кукушина -М., 2004. 
3. Азимов Э. Г. Информационно-коммуникационные технологии в обучении 
РКИ: состояние и перспективы // Русский язык за рубежом-2011. – № 6.
4. Андреев А. А. Дидактические основы дистанционного обучения. – М., 1999. 
5. Захарова И. Г. Информационные технологии в образовании. – М., 2003. 
6.
Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании. - 
М.: Школа-Пресе, 1994. - 205 с. 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
158 
FIZIKA FANINING ATOM VA YADRO BO‘LIMINI O‘QITISHDA 
AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARIDAN 
FOYDALANISHNING AHAMIYATI 
Babadjanova Feruza Sharibovna 
TTYeSI akademik litseyi fizika fani o‘qituvchisi 
Bugungi kunda ta’lim muassasalarida fizika fanini o‘qitish sifatini oshirish, 
ta’lim jarayoniga zamonaviy o‘qitish uslublarini joriy qilish, iqtidorli o‘quvchilarni 
saralash, mehnat bozoriga raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlash, ilmiy tadqiqot 
va innovatsiyalarni rivojlantirish hamda amaliy natijadorlikka yo‘naltirishga katta 
e’tibor qaratilmoqda. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 19-
martdagi “Fizika sohasidagi ta’lim sifatini oshirish va ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish 
chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-5032-sonli qarori soha rivoji uchun muhim ahamiyat 
kasb etadi. Mazkur qarorda fizika fanini o‘qitishni takomillashtirish bo‘yicha bir qator 
vazifalar belgilab berilgan bo‘lib, xalq ta’limi tizimida “virtual laboratoriya” loyihasini 
ta’lim jarayoniga tatbiq etish choralarini ko‘rish vazifasi ham yuklatildi. 
Hozirgi kunda barcha sohalar singari ta’lim jarayonida ham axborot-
kommunikatsiya texnologiyalaridan (AKT) foydalanish, o‘quvchilarda fan bo‘yicha 
kompetentlikni shakllantirish ta’lim sifatini oshirishda asosiy vositalardan hisoblanadi. 
Jumladan, umumta’lim maktablari va akademik litseylarda fizika fanini o‘qitishda 
AKTning salmog’i sezilarli darajada oshib bormoqda. Bunda, ayniqsa, virtual 
laboratoriyalardan foydalanish o‘quvchilarda fanga bo‘lgan qiziqishni yanada oshirib, 
ularning fan bo‘yicha va o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha bilimlarini yanada 
boyitishga, tasavvurlarini kengaytirishga katta hissa qo‘shadi. 
So‘nggi yillarda virtual laboratoriyalardan dars jarayonlarida foydalanish 
sezilarli darajada o‘zgardi. Bunga sabab Fizikaning barcha bo‘limlarini ham 
laboratoriyada kuzatish va tajriba qilish imkoniyatining yo‘qligidir. Buning yechimi 
sifatida so‘nggi yillarda 
Internet tarmog’ida ko‘plab saytlar va ilovalar paydo 
bo‘lmoqda, ularda ta’lim oluvchilar virtual muhitda tajriba o‘tkazish imkoniyatiga ega 
bo‘ldilar. Bunday saytlar qatoriga virtulab.net, myphysicslab.com, ophysics.com 
saytlarini kiritish mumkin. Dunyo bo‘yicha eng mashhur virtual laboratoriyalardan biri 
bu 
Kolorado universitetining PhET Interactive Simulations loyihasidir. Bu 2002-yilda 
Nobel mukofoti sovrindori Karl Viman tomonidan asos solingan kuchli notijorat ochiq 
ta'lim resursi loyihasidir. 
Loyihaning bosh g’oyasi bepul interaktiv simulyatsiyalar 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
159 
orqali butun dunyo bo‘ylab fan va matematik savodxonlik va ta'limni targ’ib qilishdan 
iborat.
Bu loyihaning rasmiy sayti phet.colorado.edu bo‘lib, bu saytda fizika, kimyo, 
biologiya, matematika kabi fanlardan virtual laboratoriyalar mavjud. Saytning yana bir 
afzallik tomoni shundaki, undan nafaqat kompyuter orqali balki mobil qurilmalar orqali 
ham foydalanish mumkin. Android va iOS mobil qurilmalar uchun mo‘ljallangan ilova 
ham mavjud. Quyida phet.colorado.edu sayti orqali fizika fanidan virtual laboratoriya 
bajarish jarayoni keltirilgan: 
Dastlab phet.colorado.edu saytiga kirib, u yerda simulations bo‘limidan Physics 
bandi tanlanadi. 
1-rasm 
Fizika fanidan laboratoriyalar ko‘rsatilgan quyidagi oyna namoyon bo‘ladi. 
Unda kerakli laboratoriya ishi tanlanadi: 
2-rasm 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
160 
Bu yerda, masalan, atomlarning o‘zaro ta’sirini ko‘rish uchun Atomic 
interactions bo‘limiga murojaat qilinadi. Quyidagi oynada 
atomlar orasidagi masofa va 
potensial energiyaning bog’liqligini ko‘rish mumkin. Bu yerda harakatlar 
foydalanuvchi tomonidan o‘zgartirilishi mumkin.
3-rasm 
Yana bir misol, atomning tashkil etuvchilarini ham ko‘rish mumkin. Buing 
uchun Build an Atom bo‘limi tanlanadi. Bu yerda faqat laboratoriya ishlarini 
bajaribgina qolmay, balki o‘yin orqali bilimlarni mustahkamlash imkoniyati ham 
mavjud. 
4-rasm 
Laboratoriya ishida proton, neytron, elektronlar sonini o‘zgartirish bilan, element 
o‘zgarishini ko‘rish mumkin. Bu jarayon o‘quvchining ko‘z oldida yoki o‘quvchi 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
161 
tomonidan bajarilishi natijasida ta’lim oluvchilarda atom va uni tashkil etuvchilari 
haqida to‘liqroq tasavvur hosil bo‘ladi. 
5-rasm 
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, bugun barcha sohalar rivojlanib 
bormoqda. Fizika fani yordamida juda katta yangiliklar hayotimizga kirib kelmoqda. 
Bo‘lajak kadrlarni salohiyatli, raqobatbardosh qilib yetishtirishda dars jarayonida 
raqamli texnologiyalar, xususan, virtual laboratoriyalardan to‘g’ri foydalanish o‘zining 
ijobiy ta’sirini ko‘rsatadi va o‘quvchilarda Fizika faniga nisbatan qiziqishni yanada 
oshiradi.