Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishda xorij tajribasi

15 yoshlilarning gʻoyasini butkul yangilik va jamiyatning ijobiyqabuli mezoni asosida PISA tadqiqotida baholashnooʻrindir. Ushbu kontekstda, aloqador va koʻp tilga olinadigan yangilikni baholashning «originallik»mezoni kreativ gʻoyalarni baholashda foydalikonsepsiyadir.

Guilford (1950 [116]) tomonidan «statistik nomuntazamlik» deb taʼriflanganushbu mezon oʻz ichiga yangilik, noodatiylik,muddatlilik sifatlarini qamrab oladi va joriypopulatsiya ichida kuzatilgan muntazamliklardan ogʻishga aytiladi.

Ikkinchidan, kreativ gʻoyalarning «foydali va yangicha» taʼrifi bar cha domenlarga birdek tegishliligi masalasi ham mavjud. Yangilik talabi baʼzi ilmiy faoliyatlarga kamroq tegishli boʻlishi mumkin. Xuddi foydalilik ta labi sanʼatdagi ijodiy faollikning asosiy talabi boʻlmaganidek, ilmiy faoliyatlarda ham samara va tatbiq etish imkoniyati hamda bilimni rivojlantirish borasidagi muvaffaqiyat yangilikdan qadrliroq boʻlishi mumkin (Batey va Furnham, 2006 [117]).

Bu tafovutlar test vazifalarini tuzayotganda inobatga olinishi zarur: masalan, original boʻlmagan javoblar eng maʼqul variant boʻlib turganda, yangicha (original) ilmiy yechim qidirishning ahamiyatini oʻquvchilarga ochiq-oydin tushuntirib berish muhim.

PISA testining kreativ gʻoyani ishlab chiqish jihati o‘quvchilarning turli sohalar bo‘yicha munosib hamda original gʻoyalarni topish (masalan, original hikoya gʻoyasi, gʻoyani oʻziga xos usulda vizual ifodalash, ilmiy yoki ijtimoiy muammoning oʻziga xos yechimi) qobiliyatiga e’tibor qaratadi.

TAKOMILLASHTIRISHODALASH Kreativ fikrlash bilan muvaffaqiyatli shugʻullanish nafaqat odatiydan voz kechib, yangi narsani ishlab chiqish, balki niyat qilingan maqsadga muvofiq ishlaydigan narsani yaratish hamdir. Mezonga solingan kognitiv jarayonlar yangi boʻlish bilan birga ayni damda munosib, samarali va ishlaydigan gʻoyalarni yaratishni qo‘llab-quvvatlaydi

Ular gʻoyalardagi kamchiliklarni bartaraf etishga xizmat qilishi mumkin va koʻpincha kreativ mahsulotni takomillashtirish maqsadida gʻoya berish va birlamchi gʻoyalarni qayta shakllantirishga olib keladi. Shu sababli baholash va takomillashtirish kreativ fikrlash jarayonining markazida turadi.