Raqamli iqtisodiyot va tadbirkorlik


Buxgalteriya hisobini rivojlanish bosqichlari



Download 1,88 Mb.
bet4/191
Sana31.12.2021
Hajmi1,88 Mb.
#248262
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   191
Bog'liq
2 5337152882879761623

Buxgalteriya hisobini rivojlanish bosqichlari


Bosqich tartib raqami

Davr

Bosqichning xarakterli jihatlari

1-bosqich

Eramizdan oldingi 4000 yil oldin va eramizgacha bo‘lgan V –asr)

Hisobda ko‘zga ko‘ringan va foydalanilgan narsalarning natural hisobi yuritilgan, shu bois naturalistik bosqich nomini olgan. Ushbu bosqichda ilk bor xo‘jalik fakti va inventarizatsiya tushunchalari paydo bo‘lgan.

2-bosqich

Eramizdan oldingi V –asrdan to 1300 yilgacha)

Hisobda ko‘zga ko‘ringan va foydalanilgan narsalarning pul birligida (qiymat) hisobi yuritilgan, shu bois qiymatli bosqich nomini olgan. Ushbu bosqichda ilk bor buxgalteriya apparati paydo bo‘lgan, u ikkita turga – patrimonal (mol-mulk hisobi) i kameral (pul kirimi va chiqimi hisobi). Ushbu bosqichda buxgalteriya hisobi natural va pul o‘lchov birliklarida yuritilgan.

3-bosqich

1300- 1850 yillar

Patrimonal hisob (mol-mulk hisobi)ni unigrafik (oddiy yozuv) va digrafik (ikki yoqlama yozuv)ga ajratilishi yuz berdi, buxgalteriya hisobi schotlari tipografiyasi (tiplarga ajratish) soder bo‘ldi, xususiy mablag‘lar schotlari (xususiy kapital, foyda va zararlar schotlari) vujudga keldi. Ikki yoqlama yozuv (digrafik hisob) Yevropaning barcha dalatlariga tarqaldi, bu buxgalteriya hisobi nazariyasini yanada ravnaq topishiga imkon berdi, XY – asrning oxiriga kelib, ikki yoqlama yozuvga asoslangan buxgalteriya hisobi nazariyasi Italiyada uzil-kesil shakllandi

4-bosqich

1850- 1900 yillar

Nazariy-amaliy bosqich bo‘lib, unda digrafik hisob (ikki yoqlama yozuvga asoslangan hisob) ikkita yo‘nalishda, ya’ni hisob yozuvlariga yuridik kuch berish va ularni iqtisodiyot manfaatlariga muvofiqlashtirish yo‘nalishida rivojlandi. Ushbu tarixiy davrda buxgalteriya hisobida schotlarning ilmiy tasniflanishiga erishildi, debitorlar va kreditorlar bilan hisoblashishlar hisobi uchun mo‘ljallangan schotlar paydo bo‘ldi, shuningdek, metafizik schotlar (natijaviy va kontrar schotlar) vujudga keldi.

5-bosqich

1900- 1950 yillar

Bu bosqich buxgalteriya hisobidagi sifat o‘zgarishlar bosqichidir. Aynan shu bosqichda buxgalteriya hisobida hisob yuritish va balansshunoslik yo‘nalishlari, buxgalteriya hisobi tarkibida moliyaviy hisob va boshqaruv hisobi paydo bo‘ldi. Shuningdek, ushbu bosqichda xarajatlar hisobi hamda mahsulot, ish va xizmatlar tannarxini aniqlash masalalari dolzarb masalaga aylandi. 20 asrning boshiga kelib maxsus tannarx kalkulyatsiyasi nazariyasi paydo bo‘ldi.

6-bosqich

1950 yildan keyingi davrdan hozirgi kungacha

Ushbu bosqichda buxgalteriya hisobining tarkibiy qismlari bo‘lgan moliyaviy hisob va boshqaruv hisobi o‘zining predmeti, metodi, nazariy va metodologik asoslariga ega bo‘lgan maxsus fanlar sifatida shakllantirildi. Korporativ boshqaruv tizimi, xalqaro investitsiyalar rolini kuchayishi bilan buxgalteriya hisobini xalqaro standartlarga moslashtirish, xalqaro standartlarga mos keluvchi milliy standartlarni ishlab chiqish, moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlar asosida tuzish va xalqaro audit standartlari asosida auditorlik tekshiruvlaridan o‘tkazish ishlari amalga oshirildi. Ushbu ishlar honuzgacha davom etmoqda.


Buxgalteriya hisobi tarixiga bag‘ishlangan adabiyotlarda uning rivojlanishiga oid quyidagi yilnoma ham keltirilgan (1.4-jadvalga qarang).

1.4-jadval


Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   191




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish