Raqamli, elektron voltmetrlarni va ampermetrlarni

Elektron analogli va raqamli voltmetrni hamda ampermetrlarni qiyoslash

Qiyoslashda nazorat etiladigan metrologik tavsiflari
Voltmetrlar va ampermetrlarni qiyoslashda quyidagi metrologik tavsiflariga katta e’tibor beriladi va aniqlanadi:
doimiy kuchlanish va tokning o‘lchashdagi diapazoni va asosiy xatoliklari (doimiy tok voltmetrlari yoki ampermetrlari uchun);
o‘zgaruvchan kuchlanish va tokning o‘lchashdagi diapazoni va chastotani me’yoriy va kengaytirilgan oblastlaridagi asosiy xatoliklari (o‘zgaruvchan tokni voltmetrlari yoki ampermetrlari uchun);
impulslarni vaqtinchalik parametrlaridagi me’yoriy va ishchi oblastlaridagi asosiy xatoliklari ( impulsli voltmetrlar uchun).

Qiyoslash usullari, sxemalari va vositalari

O‘lchashni samaradorligi nuqtai nazaridan, etalon bo‘lgan qiyoslash qurilmasi, yoki kuchlanish va yoki tok kalibratori barpo qilgan kuchlanish va tok qiymatini (doimiy va o‘zgaruvchan) ishonchlanayotgan elektron voltmetrda to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchash usuli e’tiborga loyiqdir. Ushbu usuldan foydalanishda o‘lchash asboblarini ulanish sxemasi 8.3-rasmda taqdim etilgan.

1.3-rasm.To‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchash usulida voltmetrni qiyoslashni strukturaviy
sxemasi:
IK–qiyoslash qurilmasi; IV–ishonchlanayotgan voltmetr
Elektron voltmetr va ampermetrlarni qiyoslashda o‘ziga xos chastotali diapozoni, signal shakli va yoki kuchlanish darajasidagi qiyoslash qurilmasi mavjud bo‘lmaganda, qiyoslashni ancha yuqori aniqligini olish zarariyati tug‘ilganda etalon bo‘lgan va ishonchlanayotgan voltmetrlar ko‘rsatkichlarini bevosita solishtirib ko‘rish usulidan foydalanish tavsiya qilinadi. Bunda voltmetrlar o‘lchanadigan kuchlanish manbaiga parallel yoki etalon bo‘laklovchi orqali
1.4 va 1.5-rasmlarda ko‘rsatilgandek ulanadi.

1.4-rasm. Bevosita solishtirib ko‘rish usulida voltmetrni qiyoslashning strukturaviy sxemasi: IK – qiyoslash qurilmasi; IV – ishonchlanayotgan voltmetr; EV – etalon voltmetr.

1.5-rasm. Bevosita solishtirib ko‘rish usulida qiyoslash sxemasi:
IK – qiyoslash qurilmasi; EB – etalon bo‘laklovchi EV – etalon voltmetr.
IV – ishonchlanayotgan voltmetr;

Bevosita solishtirib ko‘rish usulida yuqori chastotali elektron voltmetrni qiyoslash uchun o‘lchash vositalarini ulanish sxemasi 8.6-rasmda keltirilgan.

1.6-rasm. Namunaviy va ishonchlanayotgan voltmetr ko‘rsatkichlarini bevosita solishtirib ko‘rish usuli bilan voltmetrni qiyoslash :

1 – o‘lchash generatori; 2 va 4 – koaksial kabeli; 3 – koaksial yoqib-o‘chiruvchi; 5 – filtr; 6 – koaksial bo‘lgan o‘lchovchi biriktiruvchi -troynik yoki kuchlanish bo‘luvchisini namunasi; 7 – ishonchlanayotgan voltmetr; 8 – yuklantiruvchi rezistor; 9 – etalon bo‘lgan voltmetr.

Sxemada filtrni qo‘llanilishi o‘lchanayotgan kuchlanishda yuqori garmonik tashkil etuvchilarning yo‘qotishni zarurligi bilan tushuntiriladi. Koaksial yoqib-o‘chirgich, “nolni o‘rnatish” operatsiyasini bajarishda, generatorni yoqmasdan turib, kuchlanishni o‘lchash voltmetlaridagi kirishdan uzib qo‘yish uchun kerak bo‘ladi. Kuchlanishning etalon bo‘laklanishni qo‘llash chog‘ida, uni chiquvchi qarshiliklari quyidagi ifodada aniqlangan qiymatdan ortib ketmasligi lozim:^Rвых R_вх_доп/1000

(5)
^{bunda, R}chiq ^{–kuchlanishni namunaviy bo‘laklashni chiquvchi qarshiliklari , Om; R}kir ^{– ishonchlanayotgan voltmetrni kiruvchi qarshiliklari, Om;
}qo‘sh ^{– ishonchlanayotgan voltmetrni yo‘l qo‘yiladigan asosiy xatoliklarini chegaralari, %.}
Agar ishonchlanayotgan asbobni kiruvchi qarshiliklari kiruvchi sig‘imi hisobiga reaktiv tashkil etuvchiga ega bo‘lsa, unda namunaviy bo‘laklovchini Om lardagi kiruvchi qarshiliklari quyidagi ifodada aniqlangan qiymatdan ortib ketmasligi kerak:^Rвых_^доп300f²C²(6)bunda, f – o‘lchash amaga oshirilishidagi chastota, Gs; C – ishonchlanayotgan asbobni kiruvchi sig‘imi, F.Etalon bo‘lgan qiyoslash qurilmasidan yoki kuchlanishni etalon kalibratorlaridan foydalanishda xatoliklar qiymati, bevosita qo‘llanilayotgan etalon vositalarni shkalalari bo‘yicha hisoblab chiqiladi. Agarda bizlar qiyoslashda etalon voltmetrlardan foydalansak, unda xatoliklar quyidagi formula bo‘yicha aniqlandi:
  U_п  U_{э . (7)}
Agarda kuchlanishning etalon bo‘lgan bo‘laklashlaridan foydalansak xatoliklar quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
  U_п  K_пU_{э, (8)}
Bunda ^Kп –etalon bo‘laklashni uzatish koeffitsienti