Ranking, atamalarni baholash va vektor modeli Tayyorladi: Buzurukov Bahodir

Skalyar ko’paytma

• Lug’atning har bir atamasi uchun alohida mos keluvchi komponentga ega, d hujjat bo’yicha qurilgan vektorni deb belgilab olamiz. To’plamdagi ko’pgina hujjatlarni vektor fazosidagi vektorlar ko’rinishida tasavvur qilish mumkin. Bunda har bir atama uchun alohida o’q mos keladi, har bir hujjatdagi atamalarning nisbiy ketma-ketligida yo’qotish yuz beradi.
• Vektor muhitida ikki hujjat o’rtasidagi o’xshashlikmi miqdoriy shaklda qanday tasvirlash mumkin? Masalan, turli hujjatlarga mos keluvchi vektorlar o’rtasidagi farqlar modulini baholab ko’rish mumkin. Bunday o’xshashlik o’lchovi o’z kamchiligiga ega: ikki hujjatlar o’rtasidagi vektorli farq tarkibiy jihatdan juda yaqin bo’lishi mumkin.

•  

Skalyar ko’paytma

• Hujjat uzunligi ta’sirini kompensatsiya qilish uchun va hujjatlar uchun odatda ularning () va () vector ifodalari o’rtasidagi o’xshashlikning kosinus o’lchovi (cosine similarity) hisoblab chiqiladi:

= (6.10)

Bu yerda, surat () va () vektorlarning skalyar ko’paytmasini o’zida namoyon qiladi, maxraj esa ushbu vektorlarning Evklid uzunliklarining ko’paytmasiga teng. Ikki vektorning skalyar ko’paytmasi () ga teng. (d) …. komponentlarga ega d hujjatning vektorini (d) orqali belgilab olamiz. d vektorning Evklid uzunligi ga teng.

•  

Skalyar ko’paytma

• (6.10) ifodasidagi maxraj () va () vektorlarini uzunlik bo’yicha normallashtiradi (length-normalize), bunda ularning uzunliklari 1 ga tenglashadi:

va

Endi (6.10) formulasini quyidagicha yozish mumkin:

(6.11)

•  

Skalyar ko’paytma

• Shunday qilib, (6.11) ifodasini ikki hujjatga mos keluvchi normallashtirilgan vektorlarning skalyar ko’paytmasi sifatida qarash mumkin.

So’rovlar vektor sifatida

• Hujjatni vektor ko’rinishida tasavvur qilishning yana bir muhim sababi mavjud: so’rovni ham vector sifatida qarash mumkin. q=jealous gossip so’rovini ko’rib chiqamiz. Uni birlik uzunlikka ega uch o’lchovli vektorga aylantirish mumkin: () = (0; 0,707; 0,707). Mazkur yondashuvning asosiy g’oyasi har bir d hujjatga skalyar ko’paytmaga teng moslik qiymatini o’zlashtirishdan iborat.