Rangli va qora

4.5- rasm. Sulfidli mis boyitmasini qaynar qatlamli pechda kuydirish 
sxemasi 
1- Shixta bunkeri; 2- chang ushlovchi tsiklon; 3 – sovutiladigan gazoxod; 4- pech; 
5 – qaynar qatlam; 6 – pechning tubi; 7 – havo kollektori; 9 – Shixta 
oziqlantiruvchisi
Kuydirish jarayonlari AQSh, Yaponiya va boshqa davlatlarda kång 
tarqalgan. Olmaliq sharoitida sulfidli mis boyitmalarini kuydirish jarayoni ko’zda 
tutilmagan va eritish pechlarga kuydirilmagan boyitma yuklanadi. 
кuyindini chiqarilishi 

---

73 
 
 
4.5. YALLIG‘ QAYTARUVCHI ERITISH PECHIDA MISLI SHIXTA 
QORISHMASINI ERITISH TEXNOLOGIYASI 
 
4.5.1. Shixtani tashkil etuvchi moddalar va shixta tayorlash 
 
Mis ishlab chiqarish sanoatida yallig‘ qaytaruvchi pechda mis shixtasi 
eritiladi. Shixtaga boyitma, flyus va aylanuvchi matåriallar kiradi.
Olmaliq tog’-måtallurgiya kombinatida olinadigan boyitmani kimyoviy 
tarkibi, %: Cu - 16,0 - 18,0; Fe - 31,6 - 33,0; S - 35,5; SiO
2
5,5; AI
2
O
3
2,3; CaO - 
0,1. Boyitma kuyidagi minåralogik tarkibga ega, % Cu
2
S 14,0; CuFeS
2 
20,0; 
Cu
5
FeS
4
1,0; FeS
2
49,0; Fe
2
O
3
3,0; SiO
2
5,5; CaCO
3 
0,2; qolganlari 7,3.
Boyitmani granulomåtrik (kukun zarrachalarning o’lchamlari) tarkibi 0,15 
mm (100 %) dan 0,043 mm (90 %) gacha oralig’ida o’zgaradi. Boyitmaning 
filtrashdan kåyingi namligi 10 - 17 % tashkil qiladi. 
Yallig’ qaytaruvchi påchni shlak tarkibi hisobga olganda, shixtaga ishqor 
yoki nordon flyuslar qo’shiladi. Ishqor flyus hisobida ohak kång qo’llaniladi. 
Nordon flyus hisobida esa - kvars, yoki kråmniy dioksidi ko’p miqdorli bo’lgan 
mis rudasi qo’llaniladi. Olmaliq sharoitida nordon flyus sifatida tarkibida oltin 
bo’lgan kvars rudasi qo’llaniladi. Ushbu rudani kimyoviy tarkibi, %: CuO - 36; 
SiO
2
- 68,6; CuO - 1,2; Fe - 5,4; Al
2
O
3
- 5,5; MgO - 0,9; S - 0,33. 
Aylanuvchi moddalar xisobida har xil qayta ishlash bosqichlarning
changlari: kuydirish, borov, kotyol - utilizator, konvårtår va boshqalar. Ularda 
misning tarkibi 9,86 dan 44,6 % åtadi. Undan tashqari changda rux, qo’rg’oshin, 
tåmir, oltingugurt, kråmniy dioksidi, alyuminiy va kalsiy oksidlari mavjuddir. 
Changlar yallig’ påchda qayta ishlanadi. Ularni zarrachalari o’ta mayda 
bo’lgani sababli, chang tåxnologik gaz bilan qisman chiqib kåtib, yangitdan 
aylanuvchi modda bo’lib qoladi. Bu esa katta xajmdagi misni foydasiz aylanib 
yurishiga olib kåladi. 
Shixta tayyorlash lentali konveyrlarda amalga oshiriladi (4.6-rasm). Mahsus 
bunkerlardan boyitma flyus va aylanuvchi moddalar tarozilardan o’tgach, yig’ma 
konveyerlarga yuklanadi. Konveyrlarda xarakatlanish natijasiga, qayta yuklanish 
paytida va yallig’ pech bunkeriga joylanish davrida shixta yaxshi aralashadi. Bu 
sistema oson va kam xarajatni talab qiladi, lekin Shixtani bir hil tarkibda ushlab 
turish qiyin.