Ramazonda bu 4 masalani bilishingiz kerak

04

Ramazonda bilishimiz kerak bo`lgan 4- masala:

QUR`ONI KARIM

Ilk vahiy bilan Qur`onning qanday kelganini angladik. Endi Qur`on qanday jamlangani va hozirgi kungacha qanday yetib kelgani haqida bilishimiz kerak.

Bu oy- Qur`on oyi bo`lgani sababli o`rganishimiz kerak bo`lgan eng muhim masala Qur`on masalasidir.

Muhammad sollallohu alayhi vasallam hayotlik chog'larida, yana vahiy tushib qolar, degan umidda Qur'on jamlanib, kitob holiga keltirilmagan edi. U zot vafotlaridan keyin Qur'on kishilarning xotirasida va yozgan narsalarida saqlanib qoldi. Abu Bakr (r.a) xalifalik davrlarida mo'minlar va murtad (dindan qaytgan)lar o'rtasida shiddatli janglar bo'lib o'tdi. Ushbu janglarda Qur'onni to'liq yod olgan qorilar ko'plab shahid bo'ldilar. Shunda Umar ibn Xattob (r.a) Abu Bakrga(r.a) : "Barcha qorilar shu zaylda o'lib ketaversa, Qur'on nuqsonli bo'lib qolishi mumkin, shu sababli uni jamlab kitob holiga keltirish zarur", degan maslahatni beradilar. Avvaliga Abu Bakr (r.a) ikkilanib turadilar, chunki bu ish Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hayotlik paytlarida qilinmagan edi. Keyinroq Abu Bakr ham Qur'onni kitob shakliga keltirib qo'yish zarurligini anglab yetishadi va Zayd ibn Sobit ismli sahobani chaqirib, bu ishni unga topshirishadi.
O`sha kungga qadar , tushgan Qur`on oyatlari teri parchalariga, xurmo po`stloqlariga , yassi toshlarga va yassi suyaklarga yozilgan edi. Zayd ibn Sobit (r.a) ularning har birini to`plab , sahifalar holiga keltirib, Abu Bakr (r.a) ga topshirdilar
Avvalo , Zayd ibn Sobit kimligini bilaylik. U zot Madinalik bir vahiy kotibidir. U zotning onasi Madinalik Avs va Hazraj qabilalari o`rtasida bo`lgan Buos urushida eridan ayrilgan edi. Haqiqatni topganidan keyin: “modomiki bu urushda erimni yo`qotgan ekanman, nima uchun bolamni haqiqat nomidan urushga yubormasligim kerak ” deydi va Zayd ibn Sobit ni 13 yoshida Badr janggiga yuboradi. Ammo Rasululloh sollalohu alayhi vasallam : “ men seni urushga ololmayman” deyishadi va Zayd ibn Sobit xafa bo`lib uylariga qaytishadi. Hatto yelkasiga osib olgan katta qilichi yerga sudralib ketgani rivoyat qilinadi. Tasavvur qildingizmi? Kichkina bir bolani o`ylang, qilichni yelkasiga osgan, biroz xafa holda, qilichi yerda sudralib keltyapti. =)
Keyinchalik Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Zayd ibn Sobitning o`tkir zehn sohibi ekanligini sezib, vahiy kotibi qilib olishadi. Zehnlari qanday bo`lgan bilasizmi? Bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam : “Ey Zayd, men bu yahudiylarga ishonmayapman. Ularni tilini o`rgan ” deganlarida 15 kunda yahudiy tilini yodlab chiqishadi. Yana 17 kunda Suryoniy tilini ham o`rganishadi. Bunday bir zehnli insonni eshitganmisiz? Zayd ibn Sobit barcha oyatlarni, shohidlari bilan birgalikda to`plashadi va Abu Bakr (r.a) ga topshirishadi.
Bu "suhuf" - sahifalar, deb nomlanadi.
Abu Bakr (r.a) o`limidan oldin uni Hz Umar (r.a) ga , u zot esa o`limidan oldin hali halifa tanlanmagani sababli qizlari- Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ayollari bo`lmish Hafsa onamizga qoldirishadi.
Vaqt o'tishi bilan ko'plab xalqlar musulmonlikni qabul qilishi natijasida musulmonlarning soni ko'paya bordi. Turli tillar va shevalar o'rtasida mavjud farqlarga ko'ra Qur'onni qanday o'qish kerakligi borasida ixtiloflar chiqa boshladi. Bu holatni ko'rgan o'sha vaqtda xalifalik qilgan Usmon ibn Affon (644-656) Hafsa binti Umardan Abu Bakr va Umar davridagi suhuflarni so'rab olib, undan nusxa ko'chirishga buyruq beradi. Xalifa Usmon ibn Affon topshirig'iga binoan Zayd ibn Sobit barcha Qur'on suralarini yig'ib, taqqoslab chiqib qaytadan Qur'on matnini jamlaganlar. Qur'onning birinchi rasmiy nusxasi 651 yil taqdim etiladi. U asl nusxa hisoblanib, yana uchta, ba'zi manbalarga ko'ra, yettita nusxa ko'chirtirilib, yirik shaharlardan - Basra, Damashq, Kufaga jo'natiladi. "Imon", deb nomlangan asl nusxa esa Madinada, xalifa Usmon huzurida qoldi. Ko'chirilgan nusxalar "Mus`hafi Usmon", deb ataldi. Nusxalar tayyor bo'lgandan so'ng musulmonlar yashaydigan diyorlardagi markaziy shaharlarga bittadan nusxaga bitta qori qo'shib jo'natildi va hammaga Qur'onning faqat shu nusxasidan ko'chirishga buyruq berildi.
Biz Qur`onni o`qiyapmiz, yodlayapmiz. Lekin shunga qaramay nega Qur`on bizni hayotimizni o`zgartirmayapti? Muammo nimada? Furqon surasi 30-oyatda aytiladiki: “va Payg`ambar: “Ey Robbim, albatta mening qavmim ushbu Qur`onni tark etdilar”, dedi.”
Furqon nima degani bilasizmi? Furqon- yaxshini yomondan ajratadigan nur demakdir. Biz shu nurni tark etdik. Shu sababli masalalarga Allohning nuri ila qarolmayapmiz. Va juda ko`p adashyapmiz.