Ramazonda bu 4 masalani bilishingiz kerak

Qarang! Bir insonni olgan bilimi ong (idrok) holiga o`tganida , o`rtaga dunyoni titratgan insonlar chiqdi.

Aqoba bay`atida Madinadan kelib, Payg`ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga ilk bay`at bergan , so`ngra qaytib eski Yasribni Madina holiga kelishiga sababchilardan bo`lgan Asad ibn Zurora ismli sahoba borlar. Payg`ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bilan ilk ko`rishganlarida U zot 16 dona oyat o`rgatishadi. 16 dona oyat bilan Yasribni Madina holiga kelishida eng katta vasila bo`lishadi. Bu qanday bo`lgan? Bizda qanday muammo bor? Qur`on bilan bog`liq tadqiqotlar qilyabmiz, tarixni o`rganyapmiz, Hadislarini hammasini bilamiz , lekin bir muammoyimiz bor. Bizda bilim bor , ammo ostida idrok yo`q, mag`izi yo`q. Bir savol beraman. Shaytonni boshiga balo bo`lgan shu bilimi emasmidi? Shayton olim edi, farishtalarga dars bergan. Ammo ilmi idrokka aylanmadi. Demak idrok qilinmagan har ilm kibrga aylanadi. Va uni sajda etmas bir holga olib keladi.
Yana bir misol sifatida Hz Ali (r.a) va Amr ibn Hishom ya`ni Abu Jahl ni olaylik. Hz Ali (r.a) 10 yoshlik paytlarida iymon keltirishadi. Lekin Abu Jahl qadar bilimlari yo`q edi. Abu Jahl tijorat va butlarga sig`inish uchun kelgan odamlar bilan gaplashgan, kohinlar bilan ko`rishgan, eng hayratlanarli jihati ohirgi Payg`ambar haqida ham ko`p ma`lumotlar bilar edi. Ular bir kuni to`qnash kelib qolishadi. U payt Hz Ali (r.a) 10 yoki 12 yosh edilar. Abu Jahl bir qancha savollar beradi:
- Yo Ali! Sening amaking rost so`zlayapti. Ammo men unga ishonmayman.
- Nega ishonmaysan?
- Biz uzoq yillardan beri Hoshim o`g`illari bilan kurash ichidamiz. Ular Ka`baga xizmat qildi, biz ham qildik. Makkaga kelgan hojilarni mehmon qilishdi, biz ham mehmon qildik. Endi aytyapsiz-ki : “Hoshim o`g`illari ichidan bir Payg`ambar chiqdi. ” Men endi o`z qabilamdan qanday qilib payg`ambar topib, chiqaraman?! Aniq bilaman, Muhammad sollallohu alayhi vasallam rost gapiryapti, lekin men uning yo`lidan yurmayman.

Qarang! Shuncha Ilmi yordam berdimi? Yordam bermadi. Abu Jahl, Makkada o`qish, yozishni bilgan bir necha odamdan biri edi. Lekin , Payg`ambarimiz sollallohu alayhi vasallam uni Makkaning Fir`avni dedilar. Demak Bilishning o`zi yetarli emas. Bilim- hidoyat va iymonning nuri ila birlashsagina bundan mustasno.

Sahobalar hayotida ma`lumotni yodlash, eslab qolishga urinish degan narsa yo`q , ular o`rgangan ma`lumotini birinchi navbatda tadbiq etishgan. Ya`ni ularning asosiy maqsadi ilmni yodlash emas, o`rgangan ilmlarini idrok qilish va amalga tadbiq etishdir. Biz biladigan sahobalar 10ming ta bo`lsa, ulardan 1000 tasigina hadis rivoyat qilishgan . Hech o`ylab ko`rdingizmi qolgan 9000 nafari nega hadis aytishmagan? Chunki ular shu hadislar ila, shu Qur`on oyatlari ila yashashga shu qadar mashg`ul bo`lishgan ediki, bu ma`lumotni yodlab olaylik, saqlaylik degan fikr ularda bo`lmagan.
Bilim va idrokni farqlash uchun boshqa misol keltiraman. Bir kuni , Payg`ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Madina ko`chalarida aylanib yurisharkan Ansorlarning bolalarini ko`rishadi. Taxminan 10-12 yoshdagi bolalar “otishish” degan bir o`yin o`ynayotgan edilar. Bunda ular bir-biriga navbatma-navbat biror narsa otishadi. U zot ularning orasiga kirib : “Salom bo`lsin Ismoilning bolalari, otangiz kabi oting!” deydilar va qaysi tarafga o`tsam ekan deb bir tarafni tanlashadi. Dastlab U zot tarafdagi bolalar qarshi tomondagi bolalarga otishadi , keyin ” endi bizga oting “ deyishganda qarshi tomon otmaydi. , Payg`ambarimiz sollallohu alayhi vasallam : “Otsangizchi, navbat sizniki” deganlarida : “ Ya Rasululloh sollallohu alayhi vasallam! Siz bor joyga biz qanday qilib narsa otamiz?” deydilar.
Qarang! 10-12 yoshli bolalar shunday deyishyapti. Ko`tarib yurganimiz bu qalb ularniki kabi bo`lmasa, , Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ismlari aytilganda qalblarimiz titramasa, idrok qilmasak “yerga kirsin mendagi bu bilimlar” demaysizmi?! Demak bilim boshqa masala, u bilimni idrokka, iymonga aylanishi umuman boshqa bir masala. Idrok bizda bo`lmagunicha biz juda ko`p bilamiz, lekin hech bir foydasi yo`q.