Ram — Random Access Memory, оперативное запоминающее yстройство, ozu

1.Kompyuterdag`i operativ yad (RAM, OZU) haqqinda mag`luwmat

Hazirgi kunda tiykari ulken kolemdegi programmalar, o‘yinlar menen kompyuterni bant qilg`anda, kompyuterge tusgen awirliqtin tiykari operativ yadg`a (RAM — Random Access Memory, оперативное запоминающее yстройство, OZU) dep ataluwshi yad turine tusedi. Bul yadnin o`lshemi programma ham o‘yinlardin islew tezligine ulken ta’sir etedi. Bul yad bul ne?
Bul yad turi waqtinshaliq informaciyani o‘zinde saqlaydi. Programma juklengende daslep operativ yadg`a juklenedi ham ol jerden isge tusedi. Bunnan kelip shig`ib operativ yadnin o`lshemi qansha ulken bo‘lsa, bir waqitnin o‘zinde bir neshe programmalardi juklep, jumis alip baruwiniz mumkin bo‘ladi (misal ushin qo`siq esitib, o‘yin o‘ynaw yaki wordda jazsa boladi). Operativ yad 2 ta tiykargi xarakteristikag`a iye ham bul yaddi satip aliwda usi xarakteristikalarg`a qaraladi. Operativ yad olshemi ham usi yad isleytug`in chastota mug`dari. Operativ yad olshemi megabaytlarda ham gegabaytlarda olshenedi 128mb, 256mb, 512mb, 1024mb,2gb, 4gb, 8gb,16gb, t.b. Daslep juklengen programmalar usi olshemde saqlanadi. Egar o`lshem to‘lip qalsa, birinshi juklengen mag`luwmatlar o‘shiriledi. Operativ yad chastotasi islew tezligini o`lsheb beredi. Chastota bul waqt birligidegi process bolip tabiladi. Misal ushin, 600 megagers (MGS) chastotali operativ yad 100MB mag`luwmatti 10 sekunda juklese, 1000 MGSli operativ yad bul processdi 5 sekuntda amelga asiradi.


Operativ yad ko‘rinisi ham platag`a (materinskiy plata, motherboard) jalg`anuw bo‘yinsha bir neshe turlerge bo‘linedi. Hazirgi waqitda operativ yadlar DDR1, DDR2, DDR3 ham t.b turlerge bo‘linedi. DDR1 birinshi awlad esaplanadi ham bul turi hazirda kamdan kem paydalanuwshilarda tabiladi, kem bo‘lg`ani sebebinen qimbatlaw bo`ladi. Maksimal islew chastotasi 400 MGS bo`ladi. DDR2 ken tarqalg`an turi esaplanadi. Maksimal chastotasi 800 MGS boladi. DDR3 ken, tarqalg`an turi esaplanadi. Maksimal islew chastotasi 1800 MGS boladi.