Rahmanova z

Suyak to’qimasi gistogenezi
Suyak to’qimasi asosan ikki yo’l bilan rivojlanadi. Birinchisida u organizmning embrional rivojlanishi davrida embrionning mezenxima to’qimasi hujayralaridan hosil bo’lsa, ikkinchisida suyak to’qimasi tog`ay to’qimasidan hosil bo’ladi. Shuni aytib o’tish kerakki, ikkala holda ham suyak to’qimasining rivojlanishida mezenxima hujayralari birlamchi material bo’lib xizmat qiladi. Tog`ay to’qimasining o’zi ham aslida boshlang`ich davrda mezenximadan kelib chiqadi.
Buni yuqorida ko’rib o’tgan edik. Suyak to’qimasining asosiy moddasini esa suyak hujayralari ishlab chiqaradi.


Suyak to’qimasining mezenximadan rivojlanishi

Suyak to’qimasi organizmning embrional rivojlanishi davrida embrionning kam tabaqalangan mezenxima hujayralaridan paydo bo’ladi. Bu hodisa bilan atroflicha tanishamiz.

Ma’lumki, dastlab plastinkasimon suyaklarga nisbatanoddiy tuzilishga ega bo’lgan dag`a suyak to’qimasi paydo bo’lib, so’ng u aasta-sekin suyak plastinkasiga aylanadi. Bungacha mezenximaning suyak to’qimasi hosil bo’ladigan hujayralar shiddat bilan bo’linadi. Bo’lingan hujaralar bir-biridan uzoqlashib ketmay, qattiq birikma homil qiladi. Shu bilan bir vaqtdaular oralig`ida boshlang`ich hujayralararo modda ham yig`ila boshlaydi. Shu moddadan keyinchalik tabaqalanishi jarayoni natijasida kollagen tolachalar hosil bo’lib, ularning zichlashib qattiqlashishi oqibatida suyak plastinkalari hosil bo’ladi. Oraliq moddaning ko’payishi natijasida suyak hujayralari bir-biri bilan o’simtalari orqali tutashgan holda picha uzoqlashadi. So’ng asta-sekmn asosiy modda tarkibida (assimukoid) paydo bo’lib, to’qima tolachalarini bir-biriga zich yopishtiradi va nioyat attiq modda (massa) shaklanadi. Shakllanmagan suyak to’qimasining periferik qismidagi mezenxima hujayralaridan ostioblast hujaralar paydo bo’lib, ular ham shiddat bilan bo’lina boshlaydi. Bo’linish natijasida hosil bo’lgan hujayralar suyak plastinkasining tashqi tomniga joylasha boshlaydi. So’ng bo’linishdan to’xtab asta sekin ostiositlarga aylanadi va yana mezenxima hujayralaridan hosil bo’lgan ostioblastlar ko’payib, boshqa suyak hujayralari qatlamini hosil qiladi. Shunday qilib, asia-sekin suyak plastinkalari qavatlari hosil bo’ladi.
Suyak to’qimasining oraliq moddasi hosil bo’lishida ostioblast hujayralari asosiy rolt o’ynaydi. Ostioblast hujayralar, odatda, ikki qismdan tarkib topgan. Birinchisi tashqi - periferik qismi bo’lib, uni ektoplazma deyiladi. ikkinchisi ichki qismi, buni endoplazma deyiladi. Entoplazma qismi, odatda, asta-sekin hujayralardan ajralib chiqib oraliq modda hosil qiladi, so’ng uning orasida mineral tuzlar va boshqa kamponentlar yig`ilib, qattiq modda hosil qiladi. Ntijada suyakning oraliq moddasi hosil bo’ladi. Bu jarayon suyak to’qimasining embrional rivojlanishi davrida nioyatda shiddat bilan boradi.