Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

6.1-rasm. Turli xil energiya tasliuvchilarning iste’moli dinamikasi
Haswnasi
im
im
im
81

---

M utaxassislar fikriga k o ‘ra dunyo y o q ilg in i umumgeologik 
zaxiralarini 200 mln. TVtsoat deb taxmin qilingan edi, keyinchalik 
zam onaviy texnologik usullar yordamida 28000 mln. TVt soat 
y o q ilg in i qazib olish iqtisodiy jihatdan samarali deb topildi. Bu 
dunyoda qazib chiqariiayotgan yoqilg‘i miqdoridan 380000- 
marotaba k o ‘p.
6.2-rasm.. Yoqilg‘i-energetik zaxiralarining dunyo miqyosidagi
iste’moli bolati
Energetik manbalarining k o ‘p qismi elektr stansiyalarida elektr 
energiyasi ishlab chiqarish uchun sarflanmoqda.
Texnika taraqqiyoti natijasida insoniyat yirik elektr quvvatga, 
taxminan 8-10 mlrd. kV t ga teng b o ig a n manbaga ega. Agarda 
energetik qurilmalami o ‘rtacha
0,2 F.I.K bilan ishlashini hisobga olsak, ushbu 8-10 mlrd kVt 
quvvat energi olish uchun tabiatdan 4 0 -5 0 mlrd. kVt quvvatga
82

---

ekvivalent birlamchi energetik resurs talab etiladi. Q u w a t kun va yil 
davomida o'zgaruvchan xarakterga ega va u grafik tarzda beriladi. 
Grafikni uning yuzasiga ekvivalent yuzali to ‘g ‘ri turtburchak 
shaklida 
ifodalansa, 
hisobli 
qiymatga 
eng 
k o ‘p 
quvvatini 
davomiyligi 
Tm
ga ega b o ‘lamiz va dunyodagi foydalanilayotgan 
energiyani topamiz. Kichik qiymatga asoslanib, quyidagi natijani 
olarniz:
E-=40 mlrd. kVt*5000 soat=200#10J mlrd. kVt-soat
B u qiymatni shartli yoqilg‘i k o ‘rinishga keltiramiz. 1 tonna 
shartli yoqilg‘i 8000 kVt-s ga teng b o ‘lgan energiyaga ega, bundan 
kelib chiqadiki, energetik qurilmalarni yil davomida harakatga 
keltirish uchun
200* 103 mlrd. к VT ■
soat/8 • 103 kV t soat/to nna=2 5 mlrd. tonna
Bizni koinotimizda 6 mlrd. odam yashashligini hisobga olsak, 
yil davomida har bir odamga 25 mlrd.t/6 m lrd.odam =4,l tonna 
energetik resurs to ‘g ‘ri keladi.