Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

Uy-ro‘zg‘or elektromexanik uskunalari elektr motorlari.
Turmusbda ishlatiladigan kam quw atli elektr mashinalarga 
universal kollektorli,
bir fazali asinxron va sinxron reaktiv elektr 
dvigatellar o'matiladi. Bulaming quw ati vattning bir necha 
ulushlaridan yuzlab vattgacha, aylanish tezligi 1500 dan 40000 
ail/min gacha bo‘ladi.Bir fazali universal kollektorli elektr 
dvigatellar. Bunday elektr dvigatellar ham o‘zgaruvchi, ham 
o‘zgarmas tok tarmog‘idan ishlay oladi. Nominal yuklama rejimida 
bir hil tezlikda aylanadi. Ular tuzilishi va ishlash prinsipi jihatidan 
ketma-ket qo‘zg‘atiladigan o‘zgarmas tok dvigatel-lariga o ‘xshaydi. 
Universal 
kollektorli 
dvigatellaming 
statori 
o‘zgarmas 
tok 
dvigatellarinikidan farq qilib, uyurma toklarga ketadigan quw atni 
kamaytirish uchun elektrotexnika po ‘lat listlardan yasaladi.
Bir fazali asinxron elektr dvigatellar. 
Bular uy-ro‘zg‘or 
uskuna hamda mashinalarda qullanilib, o‘zgaruvchan tokli 127 va 
220 V kuchlanishda ishlaydigan quw ati 10 dan 600 Vt gacha 
bo'lgan xillari chiqariladi. Dvigatellar ishga tushirish usuliga qarab 
qarshiligi katta ishga to‘shirish cho‘lg‘ami bilan jihozlangan (bu 
cho‘lg‘am dvigatel ishlab ketgaeh, o ‘zib quyiladi), kondensator 
ishga tushiriladigan va kondensatorli dvigatellarga hamda ajralmas
156

---

qutblarda qisqa tutashtiriigan ishga tushirish o ‘ramlari bilan 
jihozlangan dvigatellarga bo‘linadi.
Qutblariqisqatutashtirilgan ishga tushirish o‘ramlari bilan 
jihozlangan elektr dvigatellar ishga tushirish momenta katta 
bulmagan yuritmalarda qullaniladi. Bularga SM-7, MAP/4, DVP-1, 
DVN-8, VO-1, VO-2, NV-62.VN-7, TV-1, VNS-1 tipdagi elektr 
dvigatellar kiradi.
Bu elektr dvigatellar statorining konstruksiyasiga ko‘ra barcha 
bir fazali asinxron dvigatellardan farqlanadi. Bulaming statorida 
kutblar tengmas ikki qismga ajratilgan, aniq ko‘rinadigan qilib 
yasalgan. Qutbning kichik qismiga qiska tutashtiriigan о‘ram 
yotqizilgan, asosiy cho‘lg‘am esa barcha qutblami o ‘ragan.