Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

Seleksiya,
urug‘chilik va
0
‘simiiklarni
himoya qilish
5
5A410
102
Agrokimyo
6
5A410
301
0 ‘simliklar himoyasi (usullari 
bo‘yicha)
7
5A410
302
Entomologiya
8
5A410
303
Fitopatologiya
223

---

9
5А411
005
Meva-sabzavotchilikda
biotexnologiya
10
5А410
401
Seleksiya va urug‘chilik (ekinlar 
guruhlari bo‘yicha)
11
5А410
501
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini 
saqlash va ulami dastlabki qayta 
ishlash texnologiyasi(mahsulotlar 
turlari bo‘yicha)
Meva-
sabzavotsilik va
uzumchilik
12
5А410
801
0 ‘rmonchilik
13
5А411
001
Sabzavotchilik va polizchilik
14
5А411
002
Mevachilik
15
5А411
003
Uzumchilik va uzumni dastlabki 
qayta ishlash
16
5А411
004
Kartoshkachilik
17
5А410
601
Parrandachilik
Zootexniya
18
5А410
603
Qishloq xo‘jalik hayvonlarini 
urchitish, ko‘paytirish va ulaming 
seleksiyasi
(hayvonlar turlari b()‘yicha)
19
5А410
901
Ipakchilik
20
5А430
101
Qishloq xo‘jaligini 
mexanizatsiyalashtirish (tarmoqlar 
bo‘yieha)
Agroinjeneriya
21
5А430
102
Qishloq xo‘jalik texnikasini 
ioyihalashtirish va 
konstruksiyasini ishlash
22
5А430
201
Argosanoat majmui elektrotexnik 
uskunalari va elektr ta’minoti
23
5А420
101
Qishloq xo‘jaligida menejment
Agromenejment
224

---

iw
v
i 
vt
a
g
r
a
k
im
\ 
гк
м
гк
и
и
м
t 
in 
v
a
I I
S i i i 1
Hi г
И
!
I I *:
Ц I
i i l l " i i H i
A A
' i
i
•!
225

---

16.2. Bibliografik bilimlar asosi va ma’lumotlar manbaiari.
Insonning aql-zakovati va bilimlarini saqlash va keng 
yoyishning eng mukammal quroli bo‘lgan kitob shaxsning har 
tomonlama yuksalishiga va ijtimoiy taraqqiyotiga yordam beradi; u 
har bir kishiga insoniyat erishgan yutuqlarni bilish imkomni beradi 
va bu bilan halklar o ‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlashga 
xizmat qiladi, Bu esa chinakam va barqaror tinchlikni o'rnatish 
uchun zaruriy shart-sharoitdir.

---

Ulug‘ yurtdoshimiz, shoir Yusuf Xos Xojibning 1069-yilda 
yaratgan «Qutadg‘u bilirn» (baxt-saodatga erishtiruvchi bilim) 
asaridagi quyidagi misralar diqqatga sazovordir:
Bitib qo‘ymasaydi dono qalami,
Qorong‘i qolardi moziy olami.
Haqiqatan ham, bizgacha saqlanib qolgan shunday ezuvlar, 
kitoblar bo'Imaganida insoniyat o ‘z o ‘tmishini ham, bilim, donolik 
va hikmatlami ham bilolmagan, ilm-faimi ham taraqqiy ettira 
olmagan bo‘lardi.
Bilim esa kitoblarda jamlangandir, Kitoblar barcha davrlarda 
kishilar uchun bilim manbai bo‘lib kelgan va shunday bo‘lib 
qolaveradi. Insoniyat ilmining barcha sohalariga oid katta qismi 
kitoblarda yashaydi. Mana shu javoxirlar esa kutubxonalarda 
saqlanadi.
Madaniy merosning vorisligida, avlodlaming jonli aloqasini 
amalga oshirishda kutubxonalar katta rol o‘ynaydi. Shu bilan bir 
qatorda kutubxonalar o‘ziga xos qadimiy, madaniy merosimizning 
tiklanishida, ona tilimizning saqlanishi va rivojlanishida ham asosiy 
o‘rin egallaydi.
Kutubxona - bu kitoblar va kishilik jamiyati tarixi majmuasidir, 
shu m a’noda u insonparvar muassasadir. Kutubxonalarda insoniyat 
erishgan barcha ilmlar, to ‘rli fan sohalari bo‘yicha kitoblar 
to‘plangan. 
Kutubxonalaming 
rivojlanishi 
jamiyat 
ma’naviy 
kamolotining 
ajralmas 
tarkibiy 
qismidir. 
Buni 
jahon 
sivilizatsiyasining olga tomon boraetgan har bir qadamida ko‘rish 
mumkin. Kutubxonalaming ijtimoiy roli aniq tarixiy sharoitda 
namoen bo ‘ladi. Kutubxonachilik ishi esa aiohida o ‘ziga xos 
mustaqil y o ila r bilan rivojlanmaydi, balki jamiyat taraqqietining 
umumiy qonuniyatlariga buysunadi. 
Bu juda muhim, zero 
kutubxonalar ijtimoiy hodisa sifatida o ‘zi ishlab to‘rgan muhit 
doirasiga b o g iiq ravishda shakllanisht o‘zgarmas haqiqatdir. 
0 ‘zbekiston kutubxonalari ommaviy, madaniy-ma’rifiy va ilmiy 
axborot 
muassasa 
b o iib , 
kitobxonlarga 
umumiy 
ravishda 
foydalanishni tashqil qiladi, ularga adabiyot tanlashda har 
tomonlama yordam ko‘rsatadi.
227

---

Kitob boyliklarini xalqqa yetkazishning 2 ta asosiy yo‘li 
mavjud:
1. Shaxsiy foydalanish uchim kitob sotib olishni ta’minlovchi -
kitob savdosi;
2. Kitoblardan umumiy ravishda foydalanishni tashqil qiluvchi -
kutubxonalar;
A) Ommaviy - universal kutubxonalar
B) Ilmiy - universal va maxsus kutubxonalar
Ommaviy - universal kutubxonalar respublika hududida aholiga 
ularning istiqomat joylarida, ishlash va o‘kish joylarida kutubxona 
xizmatini ko‘rsatishni o ‘z oldiga maqsad qilib kuygan.
Ilmiy - universal va maxsus kutubxonalar, umumdavlat va 
regional ahamiyatga egadir. Ularning asosiy vazifasi, kitob fondlari 
va ishning butun tizimisini rayon talablariga muvofiqlashtirishdan; 
joylardagi rahbar xodimlar va tashqilotlarga kitob va axborot bilan 
xizmat ko‘rsatishni tashqil qilishdan iboratdir.
Maxsus kutubxonalar esa ilmiy, ishlab chiqarish, o ‘quv faoliyati 
bilan xalq xo'jaligining barcha tarmoqlari uchun yuqori malakali 
mutaxassis kadrlar bilan bog‘liq axborot talablarini kondirish uchun 
muljallangandir, Hozirgi kunda 0 ‘zbekistonda 5 mingdan ortiq 
maxsus kutubxonalar mavjud. Ular orasida eng yirik hisoblangan 
kutubxonalar:
1. Alisher Navoiy nomidagi Milliy kutubxona;
2. 0 ‘zbekiston Fanlar Akademiyasining asosiy kutubxonasi.
Dunyo miqyosidagi yirik kutubxonalar:
1. Vashingtondagi Kongress kutubxonasi.
2. Londondagi Britaniya rnuzeyi kutubxonasi.,
3. Parijdagi Milliy kutubxona.
4. Rossiya Federatsiyasining Milliy kutubxonasi.
Sankt Peterbo‘rgdagi Rossiya milliy kutubxonasida 22ta o ‘quv 
qiroatxonasi bo‘lib, umumiy fondi 30 mln. nusxani tashkil etadi.
Alisher Navoi nomidagi milliy kutubxona respublikamizdagi 
eng yirik universal ilmiy kutubxonalardan biri bo‘lib, g ‘oyat boy va 
noyob kitoblar fondiga egadir. Kutubxona XIX asming ikkinchi 
yarmida (1870-y.) 0 ‘rta Osie Chor Rossiyasi tomonidan ishg‘ol 
qilingandan keyin tashkil etilgan. Kutubxona respublika milliy
228

---

kutubxonasi sifatida 0 ‘zbekistonda chiqadigan nashrlarning bepul 
majburiy nusxasini oladi. Shuningdek, u madaniyat va san’at 
masalalari yuzasidan axborot, kutiibxonalararo abonement va 
xalqaro 
kitob 
ayirboshlash 
muammolari 
bo‘yicha 
muvofiqlashtiruvchi markazdir. Kutubxona to‘liqligi va mazmunan 
universal milliy va xorijiy matbuotning noyob to‘plamidir. 
Kutubxona faoliyatining bosh maqsadi, uning vazifasi butun 
insoniyat bilimini aks ettirgan va avvalo, 0 ‘zbekistonga va lining 
milliy manfaatlariga taallukli hujjatlarning universal fondini yig‘ish, 
saqlash va jamiyat foydalanishi uchun takdim etishdir, Kutubxona 
eng past haq evaziga 28 nomdagi turli noan’anaviy xizmatlami 
ko‘rsatadi. Kutubxona Markaziy Osiyo mintaqasidagi yirik va 
qadimgi kitoblami saqlash maskanlaridan biridir. Noyob va nodir 
nashrlar fondi-kutubxona kitob koHcksiyasining faxridir va u 250 
mingdan ortiq nashrdan iborat, ularning 15 mingdan ortig‘i nodir 
kitoblar va qo‘lyozmalardir. Kutubxonaning o ‘ta noyob to ‘plamida 
0 ‘rta Osiyoning 1917-yilgacha bo‘lgan tarixi, etnografiyasi, 
madaniyati va geografiyasiga oid o ‘ziga xos ensiklopediya bo‘lgan 
594 tomlik noeb “Turkiston to‘plami” hamda A, P. Kun tuzgan 4 
qismdan iborat 10 tomlik 1200-noyob fotosuratlarni o ‘z ichiga olgan 
Turkiston o‘lkasi aholisining turmush tarzi va urf - odatlari 
to‘g‘risidagi “Turkiston albomi” alohida o ‘rin egallaydi.
Respublika tarixi bo‘yicha XIX va XX asrning birinchi 
choragidagi oikashunoslik mavzusidagi 
adabiyotlar, birinchi 
To‘rkiston 
litografik, 
vaqtli 
nashrlari, 
qolyozm a 
kitoblar 
kolleksiyasi, muqaddas kitob - Kur’onning turli 
nashrlari 
kitobxonlar uchun katta qiziqish uyg‘otads, 0 ‘zbek adabiyoti 
namoyondalari A.Cho‘lpon, Fitrat, U.Nosir, H,Hamza, G‘.G‘ulom, 
A. Qahhor va boshqalarning hayotligidagi birinchi nashrlari, rus 
adabiyoti namoyondalari A. S. Pushkin, L. N. Tolstoy, A. P. 
Chexov, A. N. Tolstoylaming asarlarining nashrlari bebahodir.
Kutubxonaga a’zo boTish uchun shaxsini tasdiqlovchi hujjat 
(pasport) va 2 ta fotosurat zarur. Milliy kutubxona kitobxonlar 
uchun har kuni 9 dan 20 gacha, shanba va yakshanba kunlari 9 dan
17 gacha ishlaydi.
229

---

Bundan tashqari respublikamizda yirik maxsus kutubxonalardan 
biri b o ‘lib hisoblangan Respublika ilmiy-texnika kutubxonasi 
bugungi kunda A.Navoi kutubxonasi bilan birga yagona tizimda 
faoliyat olib bormoqda va bu kutubxona 1957-yilda ilmiy-texnika 
davlat Qo‘mitasi qoshida tashkil qilingan. 
j
Qishloq x o ‘jalik kutubxonalari tizimida Respublika qishloq 
xo‘jalik ilmiy kutubxonasi (RIKXK) katta rol o ‘ynaydi. Bu 
| 
kutubxona 1929-yilda Butunittifoq paxtachilik instituti kutubxonasi | 
negizida tashkil topgan. Kutubxonaning vazifasi - olimlar, I 
mutaxassislar, talabalar, umuman o‘simlikshunoslik, chorvachilik, 1 
urug‘lami saqlash va ishlatish, pillachilik, qishloq xo‘jaligi 
j
iqtisodiyoti va qishloq xo‘jaligining boshqa masalalari bilan 
( 
shugullanuvchilarga kutubxonachilik - bibliografik hamda axborot 
xizmatini amalga oshirib kelgan.
Kutubxona qishloq xo‘jaligi bo‘yicha milliy va xorijda nashr 
etilgan adabiyotlami saqlaydigan depozitar kutubxona, paxtachilik 
sohasidagi adabiyotlaming markaziy ombori hisoblangan. Bugungi 
kunda ushbu kutubxona adabiyotlar fondi 0 ‘zbekiston Respublikasi 
qishloq va suv xo‘jaligi ilmiy ishlab chiqarish markazida saqlanib 
kelinmoqda.
Toshkent davlat agrar uniersitetining qayta ta ’mirlashdan 
chiqqan zamonaviy axborot resurs markazida videokonferensiya 
zali, o ‘quv zali, kompyuter zali, xizmat ko‘rsatish zali, bibliografiya 
bo‘limi, axborot bo‘limi, kitoblami komplektlash xonasi, kataloglar 
xonasi va boshqa xonalar mavjud.