Радиотехник тизимлар назарияси асослари

3. Yadro reaksiyalari. Yadro reaksiyalarida saqlanish qonunlari.
3.1. Quyidagi yadro reaksiyalarining energiyalari Q aniqlansin:
1 . ’ 5 e + f t f —> ' ° 5 + ‘ «;
2. * 
Li
+f 
H
—>2 
H e+ \ H e\
3. 
] L i+ \ He~+l5° B + \ n
4. 
]L i+ \ H -> 1 Be+ [ n
5. 
™Ca +\ H
K + \ He
K o ‘rsatilgan reaksiyalarning har birida energiya ajraladim i yoki 
yutiladimi?
0 -4 ,3 6 MeV ; 22,4MeV; 2.8MeV; l,6 4M eV ; l,0 5 M eV )
3.2. Yadro reaksiyalarining energiyalari Q topilsin:
1) 3H(P, y ) 4He; 2) 2H(d,y ) 4He; 3) 2H(c, y ) 3He; 4) l9F(P, a) ,60 .
G- 19.8MeV; 23,8MeV; 6,26MeV; 8,12M eV )
3.3. y -fotonning deytron bilan to‘qnashishida deytron ikkita nuklonga 
parchalanib ketishi mumkin. Yadro reaksiyasining tenglamasi yozilsin va 
shunday parchalanishni amalga oshira oladigan y -fotonning minimal 
energiyasi aniqlansin.
(j. 2,23M e V )
276
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3.4. Agar 9Be yadro uchun Eb bogManish energiyasi 58,16 MeV, 10Be 
yadrosi uchun esa 64,98 MeV ga tengligi maMum boMsa, 9Be(n, y) I0Be 
reaksiyasining energiyasi Q aniqlansin.
(j. 6,8 2 M eV )
3.5. Agar 14N yadro uchun Eb bogManish energiyasi 104,66 MeV, 14C 
yadrouchun 105,29 MeV gateng boMsa, 14N (n,p) 16C yadro reaksiyasining 
energiyasi Q topilsin.
(j. 0,63 M eV )
3.6. Agar deytonning kinetikenergiyasi T = l,5 MeV boMsa, l3C (d, a )
nB reaksiya natijasida hosil boMgan yadrolar kinetik energiyalarining 
yigMndisi aniqlansin. Yadro-nishon 13C harakatsiz deb qabul qilinsin.
(j. 6,7M eV )
3 .7 .9B e ( a , n) ,2C yadro reaksiyasida Q=5,70 MeV energiya ajraladi. 
Berilliy va geliy yadrolarining kinetik energiyalarini hisobga olmay va 
u larn in g yigMndi im pulslarini nolga ten g deb qabul qilib, reaksiya 
m ahsullarining kinetik energiyalari T, va T2 aniqlansin.
(j. 5,26MeV; 0,44M ev)
3.8. Deyteriy yadrolarining kinetik energiyalarini hisobga olmay va 
ularning yigMndi impulslarini nolga teng deb qabul qilib,
,2//+f 
H
->3
2 
H e + l0 n
reaksiya mahsullarining kinetik energiyalari T, v a T 2 hamda impulslari 
P va P2 aniqlansin.
(j. 0,82MeV; 2,44MeV; 3,6-10'20 kg m/s)
3.9. A trof muhitning t=27°C haroratida issiqlik neytronining kinetik 
energiyasiT vatezligi 
aniqlansin. (j. 6,22-10'21J; 2,70 km/s )
3.10. 
l ^ U
uran yadrosi bittaneytronni tutib, ikkita parchaga boMindi,
bunda ikkita neytron ajralib chiqdi. Parchalardan biri ksenonning 
X e
yadrosi boMib chiqdi. Ikkinchi parchaning tartib raqami Z va m assa soni
277
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A aniqlansin.
3.1 l.Uran-235 ningbittayadrosiningbo‘linishidaQ =200M eV energiya 
ajraladi. Ajralgan energiya uran-235 yadrosi tinchlikdagi energiyasining 
qancha qismini tashkil qiladi?
G- 0,00091 )
3.12. m =l gm assali uran-235 d a b o ‘lganbarchayadrolarningbo‘linishi 
natijasida ajraladigan E energiya aniqlansin. (j- 82 GJ )
3.13. Yadro reaktorining issiqlik quvvati P=1 Vt bo‘lishi uchun t= l s 
vaqtda uran-235 ning qancha yadrosi parchalanishi kerak?
(j. 3,1-1010)
3.14. Atom elektrostansiyasidagi yadro reaktoridayadro yoqilg1 isi 
235j j
ning massaviy sarfi m( aniqlansin. Elektrostansiyaning issiqlik quvvati 
P=10M Vt. H a rb irb o ‘linishdaajraladigan energiya Q=200 MeV deb qabul 
qilinsin. Elektrostansiyaning FIK 20% ni tashkil qiladi.
0 - 5 3 g )
3.15. Agar stansiyaning FIK 
rj
= 16% bo‘lsa, bir sutkada 0,1 kg uran- 
235 sarflaydigan atom elektrostansiyasining elektr quvvati P topilsin.
(j. 15M V t)
3.16. 235U yadrosiningbittabo‘linishaktida 200M eV energiyaajralib 
chiqadi deb hisoblab, quyidagilarni aniqlang:
a) bir kilogram U235 yonishida ajralib chiquvchi energiyani va issiqlik 
berish qobiliyati 30 kJ/g toshko‘miryonishi uchun undan qancha miqdorda 
kerak?
b) trotilning issiqlik ekvivalenti 4,1 kJ/g bo ‘lsa, 30 kilotonna trotil 
ekvivalentiga to ‘g‘ri keluvchi atom bombasi portlashida qancha miqdor 
U235 massasi ishlatiladi?
(j. 2,56*1024nuk; 1,5 k g )
3.17. Li7 yadrosida (p,n) va (p,d) reaksiyalar am alga oshishi uchun
278
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

protonlarning bo ‘sag‘a kinetik energiyasini hisoblang.
(j. -l,639M eV ; l,874M eV ; 5,02MeV; 5,74M eV )
3.18. y 
+ \ H
—> w + 
p
reaksiyada. y -kvantning bo‘sag‘a energiyasi
deyton 2H bog‘lanish energiyasidan (2,2 M eV) necha foiz yuqori?
(j. 0.06%)
3.19. A gar 7Li va 4He yadrolarida bitta nuklonga to ‘g ‘ri keluvchi 
bog‘lanish energiyasi mos holda 5,60 va 7,06 meV bo‘lsa, 7L i+ p —>2 4He 
reaksiya energiyasini aniqlang.
(j. 17,28M eV )