Радиотехник тизимлар назарияси асослари

1.7-%.
 
Kvarklar
Adronlarni sistemaga solish, y a’ni sinflarga birlashtirishdan tashqari, 
ularning har birini kichik miqdordagi fundam ental zarralardan tuzilganini 
aniqlashga urinishlar ko ‘p bo‘ldi.
1 964 -y ilda M .G ell-M ann va J.S v e y g la r b ir-b irla rid a n m ustasn o 
giperzaryadi kasrli bo‘lgan adronlaming unitar triplet oilasi mavjud boMishi 
kerakligini aytdilar. Bu triplet a ’zolarini Sveyg «tuzlar» deb atadi, Gell- 
M ann esa ularga «kvarklar» nomini berdi. Keyinchalik kvark term ini keng 
ishlatila boshlandi.
Dastlabki vaqtda uchta kvark va uning antikvarklari bor deb qaraldi.
7.2-jadval
Kvarklam ing kvant sonlari
Kvark
I
P
B
T
Tz
Y
s
4
c
b
1
U-yuqori
1/2 + 1 1/3 1/2 +1/2 +1/3
0 +2/3
d-pastki
1/2 + 1 1/3 1/2 -1/2 +1/3
0 -1/3
S-g'alati
1/2 + 1 1/3
0
0
—
2/3 -1 -1/3
S-maftunkor
1/2 + 1 1/3
0
0
+4/1
0
2/3 +1
b-go‘zal
1/2 + 1 1/3
0
0
—
2/3
0 -1/3 0 +1
(t)-haq iqiy
1/2
0 +2/1 0
0
I
261
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Antikvarklar kvant sonlarining (spin 
I
va izotopik spin 
T
dan tashqari) 
ishorasi bilan o ‘z kvarklaridan farqlanadi.
Kvark modeliga ko‘ra, mezonlar, kvark va antikvark 
q, q
juftlikdan 
tashkil topgan. Masalan, 
n
'-mezon, U-kvark va t/-antikvarkdan tashkil 
topgan bo‘lishi kerak. ; r +-zaryadi uni tashkil etgan kvark-antikvark
zaryadining y ig ‘indisiga teng, ^___ j__ = 1. uning barion zaryadi esa
3 
3
— - — = 0 va h.k. Kvark m odeliga k o ‘ra, barion lar uchta kvarkdan
3 
3
. 
. 
2 
2 
1 
tuziladi. Masalan: proton 
p(uud),
elektr zaryadi -i----- 1--------- = 1, barion
3 
3 
3
. 1 
1 
1 
1
zaryadi y + ~
i , g ‘alatiligi S = 0 va h.k. Xuddi shuningdek, 
n(udd),
A 
°(uds),
£
~(dds),
£
+(uus), •zr~(dss),
^
°(uss
).
Turli mezon va barionlami tashkil etuvchi ikki kvark-antikvark yoki 
uch kvarkli sistemalar orbital momenti nolga teng holatda bo‘lib, massasi 
minimal bo iish i yoki orbital qo‘zg‘olishlar natijasida massalari ortib, spin 
hamda juftliklari o ‘zgarishi ham mumkin. N atijada ular oktuplet yoki 
dekuplet sistemalarni hosil qiladi. Kvarklar massalarini quyidagicha deb 
qaraladi: mu =