Радиотехник тизимлар назарияси асослари

+ 
1 
3/2
2
)
2
+ 
1 
2
= 
1
,
5
.
23
I j N a -
toq-juft yadroning spini 
1 = 2  
boTishi mumkin emas, bu yadro
spini 
1=
3/2 boTadi. Yadro momentlarini aniqlashda magnit rezonans usuli 
va Myossbauer effekti va boshqa usullar keng koTlanilmoqda.
1.7-§. Yadroning elektr kvadrupol momenti
Yadrolar magnit momentidan tashqari yana elektr momentga ham ega 
boTadi. Yadroning elektr momenti unda elektr zaiyadning taqsimlanishiga 
bogTiq.
Bir-biridan 5 masofada joylashgan har xil ishorali 
e
zaiyaddan tashkil 
topgan sistema dipol deyilar edi (1.7-a rasm). Bunday sistemaning dipol 
momenti 
P = e
5 . Yadro esa proton va neytronlardan tashkil topgan. Agar 
proton va neytronlar inersiya markazlari bir-birining ustiga tushmasa 
(1.7-b rasm) yadroning dipol momenti 
P =Ze
5 g ateng boTadi, buyerda 
8 — zaryad simmetriya markazining yadro inersiya markazidan ogTshi.
1.7-rasm. a) elektr dipol; b) protonlari neytronlarga 
nisbatan siljigan yadro.
36
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ham m ayadrolam ingdipolm om entinolgatengbo‘lib chiqdi. Buyadroda 
protonlar va neytronlar tekis aralashganligini bildiradi.
Dipol momenti
D-=\zp-(r)dr,
(1.7.1)
Bunda: 
p_(r)
- inersiya markaziga nisbatan zaryad taqsimoti; 
d r - r
ga yaqin joyda hajm elementi.
D_ =
0 ekan, demak yadroda proton va neytronlar og‘irlik markaziga 
nisbatan ajralib turgan emas.
Yadroda protonlar soni zaryad miqdorini xarakterlaydi, lekin yadroda 
zaryad taqsimotini bermaydi. Tajribalar yadro hajmida zaryad taqsimotining 
sferik simmetriyadan chetga chiqish hollari borligini ko‘rsatadi. Ayniqsa, 
juft-juft yadrolar spektrlarida aylanma yo‘lak holatlari kuzatilishi yadrolar 
shaklining simmetrik holatidan chetlanishini aniq ko‘rsatadi.
MaMumki, aylanma holat energiyalari
(1.7.2)
bu yerda 
M ,
M , M, — bosh o‘qqa harakat miqdori momenti proyeksiyasi.