Радиотехник тизимлар назарияси асослари

7X*3 \ _{c o ,}
L1111111 I I M I I I • I I I I
Veneral Quyosh

Rasm 2.1. Venera spektrini Quyosh spektri bilan solishtirish uchun ustma-ust (yuqoridagi uchta juftlik) va Yupiter, Saturn, Uran va Neptun spektrlarini Oy spektri bilan solishtirish uchun ustma-ust qo‘yilishi (pastdagi to‘rtta spektr). Venera spektrida CG2 molekulasi chiziqlari ketma-ketligini, gigantlar spektrida Quyoshdan uzoqlashgan sari kuchayib boruvchi metan yutuvchi tasmalarni ko‘rish mumkin.

61

www.ziyouz.com kutubxonasi

yutilishi natijasida chiziqlar va polosalar hosil boiadi. Agar sayyora va Yer atmosferasida bir xil molekulalar boisa, ularning chiziqlari ustma-ust tushadi. Bunday hollarda agar sayyora atmosferasida biror atom yoki molekulalar miqdori Yerdagidan kam boisa, u holda doppler effektiga asoslanib sayyora chiziqlarini Yer chiziqlaridan ajratish kerak boiadi. Aks holda sayyora atmosferasida hosil boigan molekular polosalar uning spektrida yaqqol ko'rinib turadi. Odatda, sayyora spektri Oy spektri bilan solishtiriladi (Oy spektri Quyosh spektrining o‘zginasidir). Bunday solishtirishlardan spektrlarida qanday molekulalarning polosalari borligini aniqlab va spektrda intensivligini o‘lchab molekulalar miqdorini baholash mumkin.
2.1-rasmda Oy, Yupiter, Saturn, Uran va Neptun spektrlari keltirilgan. Shunday yo‘l bilan Venera va Marsda (C 02), Yupiter, Satum, Uran, Neptunda ammiak (N H 3) va metan (CN 4) borligi aniqlangan.
Sayyora spektrida chiziqlarning toiqin uzunligi oichash va laboratoriya manbainiki bilan solishtirish natijasida sayyoraning nuriy tezligi oichanadi va o‘q atrofida aylanish davri aniqlanadi.