Radioizotopli sath o’lchagichlari

Suyuqlik sathi o’lchash impulsining yuborilishi va qaytishi orasidagi τ vaqt bo’yicha aniqlanadi, ya’ni

, (1)

bu yerda, N — suyuqlik sathi; S — suyuqlikda ultratovushning tarqalish tezligi.

Vaqt o’lchagichda olinadigan akslangan (qaytgan) signalning kechikish vaqtiga mutanosib bo’lgan o’zgarmas kuchlanish shkalasi sath birliklarida darajalangan potentsiometrga beriladi. Nurlatgich sifatida bariy titanat, pezokvarts, magnitostriktsion elementlar ishlatiladi. Ko’pincha ultratovushli tebranishlarni yuboradigan va qabul qiladigan asbob sifatida bir qurilmadan foydalaniladi. Bu qurilma o’lchash jarayonining boshida nurlatgich vazifasini bajarib, impuls yuborilganidan so’ng qabul qilgich sifatida ishlaydi.

Ultratovushli sath o’lchagichlar 45 mm dan bir necha o’n metrgacha o’lchash diapazoniga ega. Ulchanayotgan muhit harorati —50°S dan +200°S gacha yetishi mumkin. Yo’l qo’yiladigan asosiy xatolik ±2,5%.

Radioto’lqinli sath o’lchagichlar

S uyuq metall sathni o’lchashda istiqbolli usul — radioto’lqinli usuldir. Elektromagnit to’lqinlari tebranish parametrlarining suyuqlik sathiga bog’liqligiga asoslangan sath o’lchagichlar radioto’lqinli sath o’lchagichlar deb ataladi.

Radioto’lqinli usullarga radiolokatsion, radiointerferentsion, endovibratorli va rezonansli usullar kiradi.

Radioto’lqinli sath o’lchagichlarning ishlashi elektromagnit to’lqinlarning elektr va magnit xossalari bilan farq qiladigan muhitlarning chegarasidan qaytishi hodisasiga asoslangan.

Elektromagnit to’lqinlarining tarqalish tezligi v muhitda uning dielektrik ε va magnit o’tkazuvchanligi μ qiymatlari bilan topiladi:

, (2)

bu yerda, S — vakuumda yorug’lik tezligi.

Sath o’lchagich sxemasi (4-rasm) nur tarqatgich 1, elektromagnit energiyasi qabul qilgichi 2 va vaqt oralig’ini o’lchash qurilmasi 3 dan iborat. Sath h qiymati nur tarqatgich signalni jo’natish payti bilan qaytgan signal qabul qilgich 2 ga kelgan payt orasidagi vaqtni aniqlash yordamida topiladi. SHu kattaliklar ushbu munosabat bilan bog’langan.