Radiobiologiya

4 - ligaza sintezlangan fragmentni 3

' 

, 5

' 

uchlariga muvofiq qilib ulaydi. 

 

 

 

 

Pirimidin  dimeri  va  boshqa  bir  qator  zararlanishlar,  fotoreaktivlovchi 

fermentlar  ishtirokisiz  ham,  qorong'ida 

ekssizion 

reparatsiyalanish  mexanizmi 

yordamida tiklanishi mumkin (10-rasm). 

Reparatsiyaning  bu  tipi  DNKning  zararlangan  joydagi  bog'larning  uzilishi 

(insiziya),  uzilgan  bo'-lakning  chetlatilishi,  chetlatilgan  fragment  o'rnida,  DNK 

---

 

41

oppozi-sion zanjirining zararlanmagan qismidan matritsa sifatida foydalanib, reparativ 

replika-siyani  (reparativ  sintezni)  amal-ga  oshirish  hamda  yangidan  sintez-langan 

fragmentni bo'sh qolgan joyga ulashdan iborat, bosqichlar-ni o'z ichiga oladi. 

Insiziya

  -  endonukleaza    fermentlari  tomonidan  amalga  oshiriladi.  Pirimidin 

dimerlarining  ekssizion  reparatsiyasi,  DNK  ipini  5ў-  uchidan  boshlab  parchalovchi, 

mahsus  endonukleaza  tomonidan  amalga  oshiriladi.  Endonukleotid  uzilishlar 

insiziyasi g - indo - nukleaza  tomonidan amalga oshiriladi. 

Ekssiziya 

-  zararlangan    joy  bilan  birgalikda    ma’lum  sondagi  nukleotid 

qoldiqlarning  olinib  tashlanishidan  iborat  jarayon  bo'lib,  uning  natijasida,  DNK 

zanjirida  bo'sh  joy  paydo  bo'ladi.  Ekssiziya  endonukleaza  faolligi  ta’sirida  amalga 

oshadi. Masalan, bakteriyalardagi pirimidin dimerining ekssizion reparatsiyasida, shu 

xil  faollikka  ega  DNK  polimeraza  ishtirok  etadi.  Bundan  tashqari,  yana  bir  nechta 

endonukleazalar ham ma’lum.  

Nukleotidlardan bir qismining uzib tashlanishi natijasida hosil bo'lgan bo'sh joy  

DNK polimeraza tomonidan komplementarlik prinsipi asosida to'ldiriladi. 

Ekssizion reparatsiya  yangidan sintezlangan fragmentning DNK ipiga ulanishi 

bilan oxiriga yetadi. Bu ishni DNK ligaza bajaradi.