Bulutli texnologiyalarning asosiy turlari quyidagilardan iborat: " Infratuzilmaqandayxizmat" ("Xizmat sifatida infratuzilma" yoki "IaaS")
" Platformaqandayxizmat" ("Platforma xizmat sifatida", " PaaS")
"Dastur xizmat sifatida" ("Dastur xizmat sifatida" yoki "SaaS").
Ushbu texnologiyalarning har birini batafsil ko'rib chiqing.
Xizmat sifatida infratuzilma (IaaS)
IaaS - bulutli hisoblash tushunchasiga asoslangan xizmat sifatida kompyuter infratuzilmasini taqdim etish. IaaS uchta asosiy tarkibiy qismdan iborat:
Uskuna (serverlar, saqlash tizimlari, mijoz tizimlari, tarmoq uskunalari)
Operatsion tizimlar va tizim dasturlari (virtualizatsiya, avtomatlashtirish, asosiy resurslarni boshqarish vositalari)
O'rta dastur (masalan, tizimlarni boshqarish uchun)
IaaS virtualizatsiya texnologiyasiga asoslangan bo'lib, uskunadan foydalanuvchiga uni biznesning hozirgi ehtiyojlariga javob beradigan qismlarga ajratish va shu bilan mavjud hisoblash quvvatidan foydalanish samaradorligini oshirishga imkon beradi. Foydalanuvchi (kompaniya yoki dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchisi) faqat server vaqti, disk maydoni, tarmoqning o'tkazish qobiliyati va ishlashi uchun zarur bo'lgan boshqa manbalar uchun haq to'lashi kerak. Bundan tashqari, IaaS mijozga bitta integratsiyalashgan platformada boshqarish funktsiyalarini to'liq taqdim etadi. IaaS kapital va operatsion xarajatlarni kamaytirgan holda, murakkab ma'lumotlar markazi, mijozlar va tarmoq infratuzilmalarini qo'llab-quvvatlash zaruriyatini yo'q qiladi. Bundan tashqari, siz umumiy infratuzilma doirasida xizmat ko'rsatishda qo'shimcha tejashga erishishingiz mumkin.
1.Birinchidan, xufyona iqtisodiyotga chek qo‘yiladi. Tranzaksiyalar raqamli shaklda amalga oshirilganda ularni boshqarish oson bo‘ladi. Xaridor va sotuvchi o‘rtasidagi har qanday to‘lovlar rasmiylashtiriladi. Shu yo‘l bilan har qanday g‘ayriqonuniy tranzaksiyalarga chek qo‘yiladi. Naqd pul shaklidagi tranzaksiyalarni cheklagan hamda faqatgina elektron to‘lovlarni amalga oshirgan holda hukumat xufyona iqtisodiyotga barham berishi mumkin. Bunday to‘lovlar o‘z navbatida, soliq tushumlarining ortishiga olib keladi. Chunki raqamli shaklda amalga oshirilgan har bir tranzaksiya qayd etib boriladi.
Ikkinchidan, fuqarolarga yangi qulayliklar yaratadi. Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi yangi xizmat turlarining paydo bo‘lishi barobarida insonlarning tashvishlarini yengil qilishga xizmat qiladi.
Bunga bugun respublikamiz bo‘ylab faoliyat yuritayotgan Davlat xizmatlari markazlari misol.So’nggi ikki yil davomida mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bo’yicha izchil chora-tadbirlar amalga oshirilib, davlat organlari va boshqa tashkilotlarda elektron hujjat almashinuvi hamda jismoniy va yuridik shaxslarga xizmat ko’rsatish uchun elektron tijorat tizimlari bosqichma-bosqich joriy etilmoqda.
Davlatimiz rahbari tomonidan “Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish maqsadida raqamli infratuzilmani yanada modernizatsiya qilish chora tadbirlari to’g’risida” gi PQ-3832 qarorining qabul qilinishi raqamli iqtisodiyotni jadal rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish, davlat boshqaruvi tizimini yanada takomillashtirish, undan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish va zamonaviy infratuzilmani qo’llashda muhim dasturi amal hisoblanadi.
3.Amerikalik investor va startaplar asoschisi Jorj Bill Huffingon Post nashrida virtual reallik sohasini AQShda shiddat bilan rivojlanayotgan sohalar qatoriga qo‘shgan. Umuman olganda uning fikriga qo‘shilmaslikning iloji yo‘q, sababi virtual reallik innovatsiyalari qay darajada kuchli ta’sirga egaligiga o‘zimiz guvoh bo‘lib turibmiz. Hatto Toshkentning ba’zi istirohat parklarida VR garnituralar attraksionlarning biriga aylanganini ko‘rishimiz mumkin.
Ushbu texnologiya bundan bir necha yil ilgari paydo bo‘lgan. 2012 yilda Kickstarter platformasida Oculus startapi virtual reallik garniturasini ishlab chiqarish uchun mablag‘ yig‘ishni boshlab yubordi. Loyihaga zarur 250 ming dollar to‘rt soat ichida yig‘ildi. Shundan keyin kompaniya bir qator ko‘rgazmalarda ishtirok etdi, loyihani ko‘plab kompyuter sanoati vakillari qo‘llab-quvvatladilar. Oradan uch yil o‘tib, 2015 yilning yanvar oyida ilk virtual reallik garniturasi Oculus Rift CV1 sotuvga chiqariladi. Qizig‘i shundaki, ushbu garnituralarning barcha partiyalari 14 daqiqada sotib yuboriladi. Bu esa virtual reallik innovatsiyalariga naqadar kuchli talab mavjud bo‘lganini isbotladi. Shundan keyin bunday loyihalarga millionlab dollar sarmoya
ajratiladi, ko‘plab texnologik gigantlar uni ishlab chiqarish bilan qiziqib qoladilar.
Virtual reallik yechimlari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan sohalar:
Kompyuter va mobil o‘yinlar
Kino
Sport translatsiyalari va shoular
Ijtimoiy tarmoqlar
Ta’lim
Tibbiyot
Savdo va ko‘chmas mulk
Sanoatning turli tarmoqlari
Shuningdek, virtual reallik innovatsiyalaridan tibbiyot va ta’lim yo‘nalishlarida ham samarali foydalansa bo‘ladi. Prognozlarga qaraganda, virtual reallikka mo‘ljallangatibbiyot uskunalari bozorining hajmi 2025 yilga borib 5,1 mlrd dollarga teng bo‘larkan. Bunday qurilmalar bemorni masofadan turib davolash, tekshirish, tashxis qo‘yishga yordam beradi. Shu bilan birga o‘ta murakkab jarrohlik amaliyotlari o‘tkazishga zamin yaratadi. Ta’limda ushbu innovatsiyalardan aniq va tabiiy fanlar yo‘nalishlarida foydalanish mumkin.
Ko‘chmas mulk va savdo sohalarida esa virtual reallik iste’molchilarga katta qulayliklar yaratadi. Masalan,uy sotib olmoqchi bo‘lgan xaridorlar biror uyni borib ko‘rish o‘rniga virtual reallik shlemi orqali uni ko‘zdan kechirishlari mumkin bo‘ladi. Hozirda aynan mana shunday texnologiya ustida ishlayotgan Tayvanning iStaging startapi jami 5 mln dollar investitsiya jalb qilgan.
Sanoat va ishlab chiqarish sohalarida virtual reallik loyihalashtirish, tadqiqot va trening maqsadlari uchun xizmat qilishi mumkin. SDK Lab, IrisVR, Inreal Technologies kabi startaplar hozirda neft va gaz, arxitektura va dizayn sohasi vakillari uchun virtual reallik asosidagi turli yechimlarni ishlab chiqmoqda.
Virtual reallik texnologiyalari turmushning turli jabhalariga shiddat bilan kirib kelmoqda. Hozircha barcha uning faqat ijobiy tomonlarini ko‘rmoqda. Mazkur innovatsiya ilm-fandagi o‘ta ahamiyatli yangilik bo‘lganiga hech kim shubha bildirmayapti.
