R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

Tokzorlarda o‘g‘itlash tizimi. Tok bir joyda ko‘p yil 
davomida o‘sib, tuproqdan oziq moddalar oladi. Akademik 
R.R. Shreder nomidagi Bog‘dorchilik, uzumchilik va vino-
chilik ilmiy-tadqiqot institutining ma’lumotiga ko‘ra gektari-
dan 200–300 s hosil olinganda bir yillik o‘sish va olingan hosil 
hisobiga  tok  yerdan:  89–102  kg  azot,  40–50  kg  fosfor,  200–                           
300 kg kaliy oladi. 
Yosh va hosil beruvchi tokzorlarga beriladigan o‘g‘it-
larning me’yori. Yosh tokzorlardagi ko‘chatlar o‘tqazilgandan 

---

160
keyin birinchi yil yaxshi o‘smasa mayning oxiri – iyunda 
qo‘shimcha o‘g‘it beriladi. Bunda yosh tokzorga to‘liq hosilga 
kirgan tokzor uchun boshlangan me’yorning yarim miqdorida 
azotli va fosforli o‘g‘it solinadi. Ikkinchi yili ham yaxshi o‘smay 
qolganda qo‘shimcha oziqlantiriladi. Uchinchi yildan boshlab 
hosil berayotgan tokzorlarga shuncha miqdorda o‘g‘it beriladi. 
Agar yosh tok ekishga tay yorlanganda o‘g‘itlanmagan bo‘lsa ik-
kinchi yili tok ochishda gektariga 90 kg fosfor va 120 kg azot 
solish kerak. hosil beradigan tokzorlarni o‘g‘itlash me’yori gek-
tariga: 120 kg azot, 90 kg fosfor va 30 kg kaliy yoki mineral 
o‘g‘itga aylantirib hisoblanganda 350 kg ammiakli seletra, 60 kg 
ammoniy sulfat, 500 kg superfosfat va 60–90 kg kaliyli tuz so-
linadi. fosfor donador qilib solingani ma’qul. Bundan tashqari 
mineral o‘g‘itlar qo‘shimcha oziq tariqasida ham beriladi. Go‘ng 
3–4 yilda bir marta gektariga 20–40 t, kompost esa 2–3 yilda bir 
marta 40 t dan solinadi. Ularni maxsus mashinalar yordamida 
yoki qator oralariga solish yo‘li bilan solib darhol yer chuqur 
qilib 25–30 sm haydab yuboriladi. O‘g‘itlar 25–30 sm chuqur-
likda ko‘miladi, o‘g‘it solish bilan bir vaqtda qator oralari chuqur 
qilib yumshatiladi. Qator oralari chuqur yumshatilmaydigan yil-
lari o‘g‘itlar bahorda va kuzda PRVN–2,5 markali plugga osil-
gan o‘g‘it sochadigan moslamalar yordamida solinadi. Tok o‘suv 
davri boshlarida oziq moddalarga juda talabchan bo‘ladi. Shu-
ning uchun fosforli, kaliyli va azotli o‘g‘itlarning 25 foizi kuzda 
solinadi.