R. X. Alimov, O’. T. Xayitmatov, A. F. Xakimov, G. T. Yulchieva, O. X. Azamatov, U. A. Otajanov

Frequency     -   Oraliq (chastota) 
(U) Undated 
- 
Davrsiz ma’lumotlar 
(A) Annual 
- 
Yillik ma’lumotlar 
(Q) Quarterly 
- 
Kvartal ma’lumotlar 
(M) Monthly 
- 
Oylik ma’lumotlar 
F1 Break (F3-F6 menus)  F1 
- 
Buyruqdan chiqib ketish 
 
Menyudagi  birorta  qatorni  tanlaganingizdan  keyin  ekranda  Starting  date? 
savoliga  javob  berishingiz  kerak.  Bunga  esa  javob  RANGE  intervalidagi 
boshlang’ich sana bo’lishi kerak.  
Ending date? 
Bunga  RANGE  intervalning  oxirgi  sanasi  javob  bo’lishi  kerak.  Masalan:  2000 
yil  1-kvartalidan  2005  yil  4-kvartaligacha  bo’lgan  ma’lumotlarni  o’z  ichiga  olgan 
ishchi faylni yaratish uchun quyidagi komandani berish kerak: 
 
 >GREATE (G) 2000.1 2005.4 
LOAD  -  ishchi  faylni diskdan operativ  xotiraga  yuklash komandasi.Agar  yangi 
ishchi  fayl  yaratayotgan  bo’lsangiz,  xotirada  avvaldan  ishchi  fayl  mavjud  bo’sa 
(avval  yaratilgan  yoki diskdan  yuklatilgan  bo’lsa),  u paytda sistema  mavjud bo’lgan 
avvalgi ishchi faylni yo’q qilishni ma’qullashingizni so’raydi. 
Abandon current work file? (Y/N) 
Agar 
«Y» 
deb 
javob 
bersangiz, 
mavjud 
avvalgi 
faylda 
qolgan 
o’zgartirishlaringiz va natijalaringiz SAVE komandasi bilan saqlab qo’yilgan bo’lsa, 
xotiradan o’chirilib ketadi. «N» deb javob bersangiz yangi ishchi fayl bilan ishlashni 
davom ettirasiz. Undan keyin esa quyidagi savolga javob berasiz: 
File name? Faylning nomi? 
Bu  savolga  ishchi  faylnipng  nomini  yozish  kerak.  Masalan:  UZ  nomli  ishchi 
faylni yuklash uchun 
>LOAD UZ 
degan komandani berish kerak. 
SAVE  -  ishchi  faylni  diskda  saqlash  komandasi  (ishchi  faylni  vinchesterga 
yozishda ishlatiladi). 

---

 
139 
Bu  komanda  berilgandan  keyin  ekranda  Filt  name?  Savoliga  ishchi  faylning 
nomini berish kerak. Agar xuddi shu nom bilan ataluvchi fayl diskda mavjud bo’lsa, 
ekranda quyidagi savol paydo bo’ladi: 
File already exists. Overwrite? (Y/N) 
Agar  «Y»  deb  javob  berilsa,  fayl  qayta  yoziladi  (eskisi  esa  yo’q  qilinadi). 
«N»degan    javobda  esa  fayl  saqlanmaydi.  Masalan:  mavjud  hozirgi  ishchi  faylni 
diskka UZ nomi bilan saqlash uchun quyidagi komanda beriladi: 
> SAVE UZ 
EXPAND  (KENGAYTIRISH)  -  Ishchi  faylning  chegaralarini  kengaytirish 
komandasi. 
Bu  komanda  maksimal  intervalni  (RANGE)  kengaytirish  (bu  komanda  bilan 
vaqtli qator chegaralarini toraytirish mumkin emas) uchun ishlatiladi. Bu komandada 
vujudga  keladigan  savollar  va  javoblar  CREATE  komandasiga  o’xshaydi.  Masalan: 
ishchi faylda yangi 2005.1 va 2009.4 chegaralarini yaratish uchun quyidagi komanda 
beriladi: 
> EXPAND 2005.1  2009.4 
SORT  - tartiblash komandasi. 
Bu  komanda  vaqtli  qatordagi  kuzatishlarni  ketma-ket  turishini,  ularning 
qiymatiga  qarab  o’zgartirish  uchun  ishlatiladi.  Ishchi  fayldagi  vaqtli  qatorlarning 
(kuzatishlarning  tartibiga  qarab)  barchasi  vaqtli  qatorlar  qiymatlarining  tartibiga 
qarab tartiblanadi.