R tursunova, G. Tursunova jahon musiqa tarixi

“Vilgelm  Frideman  Baxning
 
klavir  Jcitobchasi”
  deb  yozilgan. 
Shuni  qayd  qilish  lozimki,  aynan 
Vilgelm  Frideman  kompozitoming 
eng  iste’dodli  zurriyodidan  biri 
boigan.  Bu  kitobcha  klavirda 
chalish bo‘yicha o‘z farzandi uchun 
mashq 
qilishga  m oijallangan 
katta  maktab 
b o iib , 
avlod 
musiqachilari,  ko‘plab ustoz va ulaming shogirdlari uchun qimmatli 
manbaga aylandi.
Mazkur  kitobcha  tarkibiga  kirgan  elementar  musiqiy  tushun- 
chalar,  asarlar,  xususan,  eng  yengílidan  tortib  to  murakkabgacha 
mashqlar  to‘plami  musiqa  san’atiga  kirib  kelayotgan  san’atkorga 
bilimlarni tadrijiy ravishda o ‘zlashtirishda muhim ahamiyat kasb etdi. 
Kitobchadan o'rin oigan  invensiyalami  butun dunyo  bolajonlari  ijro 
etishadi.
Invensiyalar  lotinchadan  “kashf qilish”,  “o‘ylab  topish”  degan 
m a’noni bildiradi. Darhaqiqat, har bir invensiyada Bax o'zining yangi 
asar  shakli,  usuli,  musiqiy  tilidan  mohirona  foydalangan.  Ammo 
ularni barini birlashtiruvchi yagona omil -  polifoniya negizi, mustaqil 
ovozlarni  birlashtirish  tamoyilining  asosiy  omilidir.  Invensiyalar 
zerikarli mashqlar boim ay, topqirlik, fantaziyaga boy asarlardir.
M aium ki,  tabiatiga  ko‘ra  kompozitor  juda  hazilkash  inson 
boigan.  U  hazil  qilishni  yoqtirgan.  Masalan,  uning  sinfída  tahsil 
oigan  shogirdlarning  birini  familiyasi  nemis  tilidan  “qisqichbaqa“ 
deb tarjima qilinardi. Bax “Mening bulogim da sen yagonasan!” deb 
hazil  qilgan.  Katta  fojiaviy  yechimi,  dramatizm  shiddati  bilan 
sug‘orilgan  asarlar  muallifí,  buyuk  kompozitor  hazilomuz  asarlar -  
kvodlibetlarni yozishni juda xush ko‘rgan.