R tursunova, G. Tursunova jahon musiqa tarixi

1708 VEYMAR DAVRI. Veymar ger- sogi xizmatiga organchi va kapel- ladagi kamer musiqachi sifatida ishga yo‘llanadi.

1717 KYOTEN DAVRI. “Kamer mu -


siqa direktori” bo‘lib tayinlanishi, ya’ni Kyoten gersogi saroyi musi- qa hayotining asosiy tashabbus- kori va bosh rahbari boMishi. Far- zandlariga universitetda ta’lim be- rish maqsadida katta shaharlarga ko‘chishni rejalashtiradi.
Organ va klavir uchun ilk asarlar (“Sevikli akamni ketishi munosabatiga Kaprichchio”), birinchi diniy kantatalar.
Baxning kompozitorlik birin­chi yetuk asarlari, ijodiy yuk- salish. Organ ijodiyotida yuk- sak namunalar yaratilishi: Tok- kata va fuga re-minor, pre- lyudiya va fuga lya-minor, prelyudiya va fuga do-minor, Tokkata do-major, Passaka- liya do-minor, shuningdek, mashhur “Organ kitobchasi'''. Organ asarlar bilan bir qatorda kantata janri ustida ishlashi, klavir uchun italyan skripka konsertlami qayta moslash (eng ko‘pi A. Vivaldi kon- sertlari). Veymar davri kom- pozitorni skripka sonatasi va syuitasiga murojaat qilishi bilan tavsitlanadi.
Kyoten shahrida yaxshi organ va xor kapellasi bo’lmagani bois, kompozitor bor diqqat- e’tiborini klavir ijodiyotiga qaratadi (I-jild “YaTK”, “Xro- matik fantaziya va fuga”, fransuz va ingliz syuitalari)

56

ansambl musiqa (6 ta “Bran-i denburg” konsertlari, skripka solo uchun sonata).

1723 LEYPSIG DAVRI. Avliyo Foma cherkovi qoshidagi Tomasshul xor kantori, organchisi va shaharning | “Musiqiy hamjamiyati” vakili. Mazkur jamiyat shahar aholisi uchun musiqa kechalarini tashkil qilgan.


Bax ijodining eng yuqori gul-| lash davri. Xor va orkestr uchun eng sara asarlarining ya- ratilishi: Messa si-minor, “Ioan bo‘yicha iztiroblar”, “Matfeyi bo‘yicha iztiroblar”, Rojdestvoi oratoriyasi, kantatalar (birinchi uch yil ichida 300 ga yaqin). Oxirgi o‘n yil ichida kom- pozitor amaliy maqsaddan yi- roq bo‘lgan musiqaga e’tibo- rini jamlaydi. Bular: II-jild “YaTK” (1744), partitalar, “Italyan konsert”i, organ mes- sasi, “turli variatsiyali ariya” (Bax vafotidan so‘ng “Gold- bergli variatsiyalar” deb nom olgan).
san‘ati”, “Musiqiy tuhfa’ ustida ishlash.
1740 Oxirgi yillar ko‘z xastaligi bilan Ikki polifonik turkum - “Fuga io'tadi. Muvaffaqiyatsiz operatsi- yadan so‘ng, ko‘zi ojiz bo‘lishiga qaramay, asarlar yaratishdan to‘x- iamagan.
I.S. BAXHAYOTI VA IJODITAVSIFI
logann Sebastyan Bax - buyuk kompozitor va organchi, kantor va pedagog, tarix sahifalaridan go‘yo bronzadan quyilgan bahaybat va uiug‘vor timsol sifatida ko‘z oidimizda gavdalanadi.
Kompozitor musiqasi va ijodi asrlar davomida insoniyat tomonidan turlicha qabul qilingan. Uning ijodiga bo‘lgan qiziqish bizning asrimizning ikkinchi yarmida ancha kuchaydi.
Agar daholik - bu turli inson alomatlarining baxtli majmuasi deb hisoblansa, buning yorqin misoli o‘mida I.S. Baxning hayotini


Gans Bax (1580-1626) - skripkachi;
logann Bax (1604-1673) - organchi, dirijyor;
Genix Bax (1615-1692) - organchi, kompozitor;
logann Mixael Bax (1648-1694) - organchi, kompozitor, chol- g‘u ustasi;


keltirish joiz. Uning avlodi ikki yuz yillik davomida qadrdon Tyurin' giyani saroy, cherkov va shahar musiqachilari, skripkachi va organ- chilar, kompozitorlar bilan ta’minlab kelgan. Baxlarning zuniyodi musiqa tarixida noyob bir fenomen. Nemis olimlari uni yaxshi o‘rga- nib, tadqiq qilishgan. Baxning o‘zi ushbu “geniologik daraxtni” tuzib chiqqan edi:XristofBax (1613-1661)- saroy musiqachisi;
logann Kristof Bax (1645-1693) - skripkachi, organchi;
logann Amvrosiy Bax (1645-1695) - skripkachi, altchi;