R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

a] fonemasi voqelanishida ham
«torlik» belgisining kenglik chegarasiga etishi bilan variant [/]
fonemasi mohiyati chegarasiga kirib ketadi.
Tovush 
(variant) larning 
bir 
fonemaga birlashishi 
uchun
ularning barchasida o ‘zgarislxsiz saqlanadigan muhim bir xossa
e ’tiborga olinishi lozinn. Bu b ir guruhga kimvchi barcha variantning
63

---

ushbu guruhga kirmaydigan boshcja variantga bir xil qarama-qarshi
turishi 
(bunday belgi, odatda, fonologik farqlovchi belgi ham
d ey ila d í) va bir xil m a’no farqlasliidir. Boshqacha aytganda, tovush

birlashishi uch\in ular funksional
um um iylikka ham ega bo'lishi lozim. Ma’no farqlash xossasi ana
s h u n d a y funksional umumiylik. Fonema ma’no farqlash xossasiga
ega. 
L ek in
tovush ni ng 
barcliasi 
ham 
har 
doim 
ma’no
farqlayvermaydi. Bir foaemaning nutqiy varianti o ‘rnini ikkinchi
fon em an in g nutqiy varianti egallasa, so‘z o'zgarib ketadi: 
bosh-bot,
bosh-besh kabi. Lekin bir fonemaning bir varianti o'rnini uning
ik k in ch i bir varianti bilan almashtirilsa, ma’no farqlash amalga
oshm aydi. 
O ’t (o'simlik) so‘zidagi (o) unlisini bir kishi til oldi,
b o sh q a si esa, shevaning fonetik xususiyatidan kelib chiqqan holda,
til o r q a tovushi sifatida talaffuz etadi. Lekin ular bir fonema
varianti bo'lganligi sababli o ‘zar» m a’no farqlash qobiliyatiga ega
emas.
D e m a k , fonema degarda uning