R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

M o r fe m a
fu n k sion al-sem an tik x u s u s iy a t ig a k o ‘ ra 2 guruhga b o ‘linadi:
1) derivatsion morfema;
2
) gram m atik m o r fe m a .
* 
D erivatsion m o r fe m a s o ' z g a q o ‘shilib, yangi so ‘z hosil qiladi.
Y angi so ‘z y a n g i lu g ‘ aviy 
v a g ra m m a tik m a’noga ega b o ‘ladi.
M asalan, 
\paxta\
le k s e m a s i 
[~chi\
 
affiksini olib, 
(paxtachf
) so 'zi
vujudga keladi. Y angi lu g 'a v iy m a ’no yangi gram m atik m a ’n o n i
ham vujudga keltirad i: n a r s a -b u y u m oti shaxs otiga ay la ñ a d i. Shu
bilan birgalikda, y a n g i so ‘z n i n g v a le n tlik im koniyati h a m a so s
s o ‘zn ik id an k eskin fa r q la n a d ig a n h o lg a keladi.
G ram m atik m o r fe m a a s o s iy x u su siy a tig a ko‘ra uchga ajraladi:
1) lug‘aviy shakl h o s i l q ilu v c h i m orfem a;
2
) sintaktik shakl liosil qiluvchi morfema;
3) lug‘a v iy -sin ta k tik s h a k l h o s il qiluvchi morfema.
141

---

L u g ‘av iy
shakl hosil 
qiluvchi 
m orfem a leksem a lu g‘aviy
m a ’n o s i n i nutqqa m oslashtirish vazifasini bajaradi. M asalan, 
[kitob]
I e k s e m a s in in g sem em asida birlik va k o ‘plik m a ’nosi n o m a ’lurn.
S o n lu g 'a v iy shakl hosil qiluvchisi b o ig a n
[~lar\
u n i ko‘plik tom on
m u a y y a n la s h tir a d i. 
B u m orfem aning o ‘ziga x o s turi 
lug‘aviy-
c in ta k tik shakl hosil qiluvchi morfema bo'lib,