R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

lek sem an in g 
sem em asin i qiyoslash 
asosida 
am in 
b o ‘lishim iz
m um kin:
[Yuz\ —
inson b osh i o ld to m o n in in g peshanadan iyakkacha
b o ig a n q ism in in g uslubiy betaraf ifodasi.
[Bet] —
inson b osh i old tom on in in g peshanadan iyakkacha
b o'lgan q ism in in g so ‘zlashuv uslubiga xos ifodasi.
K o 'rin a d ik i, birinchi sem em ad agi «uslubiy betaraf» unsuri
ikkinchi sem em a d a , ikkinchi sem em adagi «so‘zlashuv uslubiga xos»
unsuri b ir in c h i sem em ad a y o ‘q.
A gar se m e m a aynan b o ‘Iib q olsa, dem ak, bu ular tavsifida
n oqislik 
m avjud 
deyishga 
asos b o ‘ladi. 
S em em a 
m ukam m al
tavsiflan gan d a, bu tavsifdanoq ushbu tilni eng nozik jihatlarigacha
puxta b ilgan kishi s o ‘z qaysi lek sem a haqida ketayotganligini
ravshan anglaydi.
H ar 
qanday butunlik 
b o la k d a n tashkil top gan ligi 
kabi,
sem em a h a m tarkibiy qism dan iborat b o ‘ladi. M asalan, leksem a
butunlik sifatida n o m e m a va sem em adan tashkil topadi.
96

---

N o m e m a b u tu n lig in i t o v u s h h o s il qiladi. Tilshunoslikda
sem ernani tashkil e t u v c h i u n s u r sifatida s e m a ajratiladi. M asalan,
[kitob]
leksem asi 
ik k i s e m e m a li b o ‘lib , 
u n in g bir sem em asi
«varaqdan tashkil to p g a n , m uçjovalangan, b osm a yoki qo'lyozm a
holdagi davriy b o ‘lm a g a n o ‘quv vositasi» b o ‘lib , u quyidagi tarkibiy
qism lardan iborat:
1