R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

boshqarishi m u m k in . 
M isollar: 
uyga bormoq
(fe ’Hi boshqaruv),
309

---

m en dan katta
(sifa t boshqaruvi), 
tovwhdan tez
(ravishli boshqaruv),
o'qishda birinc/ii
(so n boshqaruvi), 
aytgart bold
(otli boshqaruv).
B o s h q a r u v uni am alga oshirayotgan vositaga bog‘ liq ravishda
k e lish ik li 
b oshqaruv. 
ko'm akchili 
boshqaruv, 
ravishdoshli
b o sh q a r u v , sifa td o sh li boshqaruv kabi turga ajraladi.
M o s l a s h u v SBning ikki toraonlam a gram inatik shakllangan turi
b o ‘lib, 
bunda tobe a ’z o h ok im a’zoga rnuvofiq egalik shaklini,
h o k im
a’z o t o b e a ’zoga m uvoflq ravishda qaratqich yoki bosh
k e lis h ik sh a k lin i oladi. M asalan, 
ukamning daftari, sizning uyingiz,
Fuzuliy g'azali
kabi. 
Moslashuv
atam asi har ikkala a ’zo bir-birini
ta q o zo q ilu v c h i m orfologik vositaga egaligini anglatadi. M oslashuv
a lo q a s id a
t o b e a ’zo 
qaratuvchi, 
hokim
a’zo 
qaralmish deb
y u ritila d i.
M o s la s h u v aloqasida tob e a’zo 
(Fuzufiy g'azali
) [0] shaklli
b o 'lg a n lig i 
k a b i, 
hokim
a’zo 
ham 
ko'rsatkichsiz 
q o ‘llanishi
m u m k in : 
sizning uyingiz ~ sizning uy, bizning kitobirniz — bizning
kitob
k a b i. B u
siz
va 
biz
olm oshi 
hanida [
-ngiz]
va [
-miz\
k o ‘r s a tk ic h in in g tarixiy genetik b o g la n is h i bilan izohlanadi. Zero,
ularning kitobi
b irik m a sin i 
ularning kitob
tarzida qo'llab b o lm a v d i.
S B d a
b o g ‘lanish om ili. 
SBning 
tu zilishi, 
tashkil etuvchi
a ’z o la m in g o ‘z a r o m unosabatini o'rganish jarayonida birikishning
ichki q o n u n iy a t i ochiladi. SBda b og‘lanish a ’zolardan birining
faolligi 
asosida em as, balki har ikki a ’zon in g ham bir-biriga,
a w a lo , m a ’n o v iy , qolaversa, shakliy, joylash u v jihatdan m oslashishi
asosid a yuz b era d i. C liunki tobelanayotgan leksem aning birikish
im k o n iy a ti v o q ela n ish g a , h ok im a’zo n in g biriktirish talabi esa
q o n d ir ilish g a in tila d i. SBdagi a ’zolarning goh bittasining 
(maktabga
bormoq
) , g o h ik k in ch isin in g ham
(maktabning bog‘i
) grammatik
sh a k lla n ish i a so sid a sintaktik aloqaning ikki xil - bir tom on lam a
aloqa, ik k i to m o n la m a aloqa turini farqlash m a'qul emas. U nda
b itis h u v li 
(keng dala
) birikmalarni h e c h q a a d a y aloqasiz birikma
d e y ish g a t o ‘g ‘ri 
kelgan b o ‘lur edi. Y uqoridagi aloqaning ikki
k o ‘r in is iii b o g 'lo vchi vositaga qarab belgilangan, xolos.
S o ‘z: b irik m a sid a aloqa har doim ham ikki tom on lam a. SB
a ’z o la r in in g ik k i yoqlam a birikish im koniyati (tobe a ’zo) va