R. R. Abzalimov

§3 Tanlash usullari. 
Tajribada tanlashning turli usullari qо’llaniladi. Bu usullarni asosan ikki turga bо’lish 
mumkin: 
1.Bosh tanlanmani qismlarga ajratish talab еtilmaydigan tanlash. Bularga: 
a.
Oddiy tasodifiy takror tanlash. 
b.
Oddiy tasodifiy takrormas tanlash kiradi 
2.Bosh tanlanmani qismlarga bо’lib tanlash usuli. 
Bularga: 
a.
Tipik tanlash 
b.
Mexanik tanlash 
c.
Seriyali tanlash 
Tipik tanlash deb shunday tanlashga aytiladiki, ob’ektlar barcha bosh tо’plamdan еmas, 
ularning har bir «tipik» qismlaridan tanlanadi. 
Mexanik tanlash usuli deb shunday tanlashga aytiladiki, bunda bosh tо’plam «mexanik» 
ravishda tanlanmaga necha ob’ekt kerak bо’lsa, shuncha qismlarga bо’linadi va har bir qismdan 
bittadan ob’ekt olinadi. 
Seriyali tanlash deb shunday tanlashga aytiladiki, bunda ob’ektlar bosh tо’plamdan bittadan 
еmas «seriyalar» bilan tanlanib yoppasiga tekshiriladi. 
 
§4 Tanlanmaning statistik taqsimoti. 
X - (diskret yoki uzluksiz) belgining miqdoriy hususiyatini о’rganish uchun bosh 
tо’plamdan n hajmli tanlanma olingan bо’lsin, bunda
1
X
1
n

marta, 
2
X
2
n

marta va 
hakozo 
k
X
k
n

marta uchrasin.


n
n
i
- tanlanmaning hajmi bо’ladi.Кuzatilgan 
i
X
-
qiymat varianta deb ataladi va variantalarning о’sib borish tartibda yozilgan ketma–ketligi 
variasion qator deyiladi.
Кuzatmalarning soni - 
i
n
ga chastota deyiladi, yoki variantalar qiymatlarining takrorlanish 
soni. Chastotaning tanlanma hajmiga nisbati 
n
n
W
i
i

nisbiy chastota deyiladi. 
Tanlanmaning statistik taqsimoti deb belgining turli qiymatlari bilan ularning chastotalari 
yoki nisbiy chastotalaridan tuzilgan quyidagi jadvalga aytiladi: 



k
3
2
1
i
k
3
2
1
i
W
,...
W
,
W
,
W
:
W
X
,...
X
,
X
,
X
:
X