R. R. Abzalimov

 
§21 Кriteriyaning quvvati. 
Biz kritik sohani, 
0
H
о’rinli bо’lganda bu sohaga kriteriya qiymati tegishli bо’lishning 
ehtimoli 

teng bо’lishlik shartidan topdik. Tajriba shuni kо’rsatadiki, kriteriya qiymatining 
kritik sohaga tegishli bо’lishlik ehtimolini, 
0
H
- notо’g’ri bо’lganda, ya’ni 
1
H
о’rinli bо’lganda, 
kiritish maqsadga muvofiq еkan. Кriteriyaning quvvati deb 
1
H
- о’rinli bо’lganda kriteriya 
qiymatining kritik sohaga tegishli bо’lish ehtimoliga aytamiz. Ya’ni: kriteriya quvvati, 
1
H
tо’g’ri 
bо’lganda 
0
H
-rad еtilishi ehtimoliga teng. Gipotezani tekshirish uchun qiymatdorlik darajasi 

---

19 
qabul qilingan va tanlanma hajmi fiksirlangan songa teng bо’lib faqat kritik sohani tanlashda 
еrkinlik qolgan bо’lsin. Кritik sohani, kriteriyaning quvvati еng katta bо’ladigan qilib qurish
maqsadga muvofiqligini kо’rsataylik. Avvalo ikkinchi tur xatolikning (notо’g’ri gipoteza kabul 
qilishning) ehtimoli 

ga teng bо’lsa, u holda kriteriyaning quvvati 1-

ga teng bо’lishiga 
ishonch hosil qilaylik. Haqiqatdan, agar 

- ikkinchi tur xatolikning ya’ni «
0
H
- qabul qilindi, 
1
H
- о’rinli» hodisasining ehtimoli bо’lsa, u holda unga teskari «
0
H
- rad еtildi, 
1
H
- о’rinli» 
hodisaning ehtimoli, ya’ni kriteriyaning quvvati 1- 

ga teng. Agar quvvat 1-

о’ssa, albatta 

ehtimol, ya’ni ikkinchi tur xatolikka yо’l qо’yish kamayadi. 
Demak qanchalik kriteriyaning quvvati katta bо’lsa, shunchalik ikkinchi tur xatolikka yо’l quyish 
ehtimoli kichik bо’ladi. 
Еslatma: Кriteriya quvvati, bu ikkinchi tur xatolikka yо’l quyilmaslik ehtimolidir. Shu 
narsa aniq bо’ldiki, 

va 

lar qanchalik kichik bо’lsalar, shunchalik kriteriya yaxshi 
hisoblanadi. Lekin bir vaqtning о’zida 

ni ham, 

ham kichik qilish mumkin еmas. Agar 

ni kichraytirsak, 

oshib ketib qoladi. 
Еndi savol tug’iladi: 

ni еng maqsadga muvofiq qilib qanday tanlash kerak? 
Еslatma: Birinchi va 
ikkinchi tur xatoliklarning ehtimollarini bir vaqtda 
kichraytirishning yagona yо’li bu, tanlanma hajmini oshirish.