R. O. Ismatov Nammqi, "Menejment" kafedrasidotsenti, iqtisod fanlari

T a ’l i m s o h a s i d a s t r a t e g i k r e j a l a s h t i r i s h
2 0
6
6
8
10
T i b b i y x i z m a t l a r m e n e j m e n t i s t r a t e g i y a s i
16
4
4
8
11.
S e r v i s x i z m a t l a r i m e n e j m e n t i
2 0
6
6
8
12.
B a n k x i z m a t l a r i m e n e j m e n t i s t r a t e g i y a s i
2 0
6
6
8
13.
S u g ’u r t a x i z m a t l a r i m e n e j m e n t i
s t r a t e g i y a s i
16
4
4
8
14.
K o r x o n a v a a x o l i g a k o ’ r s a t i l a d i g a n
15
4
4
7
357

---

xizm atlar m enejm enti strategiyasi
6- semester bo’yicha jami
127
36
36
55
JAMI
254
72
72
110
A SOSIY Q ISM
V sem estrda o’qitiladigan m a’ru za m ashg’ulotlarining m azm uni
I-m o d u l. S trategik m enejm ent fanining predm eti va boshqaruv jaray o n i
1-mavzu. S trategik m enejm ent fanining predm eti va boshqaruv ja ra y o n i
Strategiya tushunchasi, uning mazmuni. Strategiyaning rejadan farqi. Firmani 
boshqarish vazifalari, ularning asosiy turlari.
“Strategik 
menejment” 
fanining 
predmeti, 
vazifalari.Firma 
kompaniya 
strategiyasini ishlab chiqish bo‘yicha menejerlarning vazifalari. Kompaniya missiyasi 
va strategik qarashlarini belgilash. Kompaniya strategiyasining asosiy savollari. 
Strategik boshqarish maqsadi. Maqsadlarning turlari: qisqa muddatli, uzoq muddatli, 
moliyaviy, strategik. Strategiyani belgilashga ta ’sir etuvchi omillar: ichki omillar, 
tashqi omillar.
Strategiyaga aniqliklar, o ‘zgartirishlar kiritish. Strategiyani baholash uchun 
qo‘yiladigan savollar. Strategiyani amalgam oshirish bo‘yicha m a’muriyatning 
vazifalari. Strategik boshqarishning 5 vazifasi. Strategiyani amalgam oshirishda 
ijrochi direktorning o ‘rni. Kompaniya strategiyasini belgilashda prezidentning o‘rni 
va vazifalari. Vitse- presidentlarining vazifalari. Turli darajadagi menejerlar va 
ularning vazifalari. Rejalashtirish bo‘limi va uning vazifalari.
Kompaniyani boshqarishda direktorlar kengashining o‘rni va vazifalari. Strategic 
fikrlash va uning afzalliklari. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida strategic 
menejmentning ahamiyati.
2-mavzu. Strategiya yaratishning vazifalari
Firma faoliyati yo‘nalishlarini belgilash omillari. Kompaniya missiyasi, strategik 
ko‘ra bilish, faoliyat yo‘nalishini tanlash o ‘rtasidagi bog‘liqlik.
Faoliyat yo‘nalishini belgilash usullari: umumiy, batafsil. Ixtisoslashgan va 
diversiyalangan firmalar faoliyati doiralari. Missiyani vazifalarga aylantirish. Hal 
qiluvchi natijalar va ularning turlari. Reja ko‘rsatkichlariga qo‘yiladigan talablar. 
Strategik boshqarish tamoyillari.
Strategiyani ishlab chiqish uslubi: maqsadlarga qanday erishish mumkin? 
Raqobatchilarni qanday yengish mumkin? Firma mavqeini qanday mustahkamlash
358

---

mumkin? kabi savollarning javoblari. “Qiyin, ammo bajarish mumkin” mezoni 
strategiyani ishlab chiqish piramidasi.
Tashkil etish strategiyasi. Strategiyaning tashkiliy darajalari. Korporativ 
strategiya. Ishbop strategiya. Funksional strategiya. Amaliy strategiya. Strategiya 
turlarining o ‘zaro bog‘liqligi.
Strategiyani belgilovchi omillar: ahloq-odob meyorlari, jamiyat manfaatlari, 
ijtimoiy manfaatlar. Jamiyat talablari, tartibga soluvchi meyorlar, aksionerlar va 
umumiy jamiyat manfaatlari. Kompaniyaning fuqorolik manfaatlari mavqei.
Tarmoqning jozibadorligi va raqobat darajasi. Kompaniya yaxshi bajara 
oladigan ishlar. Menejerlarning biznes falsafasi.
Strategiya va a ’naviyat. Kompaniya ta’minotchilar oldidagi burchi. ”Yaxshi 
fuqoro” tushunchasi.
Strategiyani ishlab chiqishga yondoshuv turlari. Bosh strategik yondoshuv. 
Vakolatlarni 
boshqalarga 
o‘tkazish. 
Birgalikda 
kolloboratsion 
yondoshuv. 
Tashabbuskor yondoshuv. Strategiya yaratishda missiya, maqsadlar, strategiyalar 
birligi:
G ‘olib strategiya mezonlari. Muvofiq kelish darajasi. Raqobat kurashda ustunlik. 
Ishlarning jadallashuvi.
Strategik menejmentni jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida ishlab 
chiqish.
3-mavzu. T arm oqdagi um um iy vaziyat va undagi raqobatning tahlili.
Tarmoqlar va ularning iqtisodiy tavsiflari. Tarmoqdagi raqobat va rivojlanish 
istiqbollari. Texnologik taraqqiyot sur’atlari. Talabning oshishi yoki pasayishi.
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va raqobatni baholovchi omillar. Tarmoq 
bozorining hajmi. Raqobat miqyoslari. Bozorning o ‘sish sur’atlari. Raqobatchilar 
ta’rifi. Raqobatchilarning moliyaviy imkoniyatlari. Tarmoqdagi integratsion jarayon 
yo‘nalishi. Texnologik o‘zgarishlar. Tarmoqqa kirish va chiqish xususiyatlari. Tahlil 
natijalarini ifodalash.Mahsulot birligi tannarxi talab egri chizig‘ining ta’siri 
Tarmoqdagi raqobat va uning turlari. M.Porter ta’rificha bozordagi beshta raqobatchi 
kuchlar. Bozorga kirishdagi to ‘siqlar va ularning turlari.Bozordagi vaziyatni 
ozgartiruvchi kuchlar.Bozor muhitini o ‘rganish usullari.Delfa usuli.Raqobatchi 
kuchlarning bozordagi mavqeini o ‘rganish.Strategik guruhlar xaritasiva uni tuzish 
uslubiyoti.
4-mavzu. K om paniya xolatining tahlili
359

---

Kompaniya tashqi va ichki muxitining taxlili. Kompaniya faoliyat xolatining 
tahlil qilish uslubiyoti. Tahlil uchun qo‘yiladigan savollar. Tahlil vositalari: SWOT -
tahlil, qadriyatlar zanjiri tahlili, xarajatlar tahlili, raqobatbardoshlik bahosi.
Strategiyani amalga oshirish tahlili. Tahlil qilinadigan asosiy ko‘rsatkichlar.
Kompaniyaning kuchli va zaif tomonlari. Kuchli va zaiflik. ularning mazmuni va 
ko‘rsatkichlari. Kuch va zaiflikning umumiy natijalarini ifodalash.
Firma xarajatlari raqobatbardoshligini baholash. Xarajatlar darajasiga ta ’sir 
etuvchi omillar. Raqobat kuchining tortilgan va tortilmagan baholari.Qadriyatlar 
zanjiri. Asosiy faoliyatdagi qadriyatlar zanjiri. Yordamchi faoliyatdagi qadriyatlar 
zanjiri.
Muammolarni aniqlash va ifodalash.
5-mavzu. Strategiya va raqobatchilik ustunligi
Kompaniyani 
raqobat 
strategiyasini 
belgilovchi 
omillar.Raqobat
strategiyasining 
boshqa 
strategiyalar 
bilan 
bog‘liqligi.Raqobat 
kurashiga 
yondashuvlar.Keng tabaqalashtirish strategiyasi.Xujumkor strategiyaning asosiy 
turlari.Mudofaa strategiyalarining turlari.Vertikal integratsiya , uning turlari 
,kamchiliklari
6-mavzu. M arketing strategiyasini m avjud vaziyatga m oslashtirish
Firma strategiyasini mavjud vaziyatga moslashtirish.. Firma strategiyasiga ta ’sir 
etuvchi omillar. Tarqoq tarmoqlarda raqobat strategiyasi.
Strategiyani ishlab chiqish uslubi: Maqsadlarga qanday erishish mumkin? 
Raqobatchilarni qanday engish mumkin? Firma mavqeini qanday mustahkamlash 
mumkin? kabi savollarning javoblari.
Yangi tarmoq tushunchasi. Yangi tarmoq firmalar oldiga qo‘yadigan vazifalar. 
Yangi tarmoq strategiyalari.
7-mavzu. D iversifikatsiyalashning ko rp o rativ strategiyalari
Kompaniyaning rivojlanish bosqichlari. Boshlang‘ich bosqich belgilari. 
Geografik ekspansiya bosqichi. Mahalliy bozordan xududiy-milliy va xalqaro 
bozorlarga chiqish. Tor ixtisoslashish va uning qulayliklari. Tor ixtisoslashishning 
kamchiliklari va xatarli jihatlari. Diversifikatsiyalashga undovchi.omillar. bozorni 
o ‘sish 
suratlari. 
Raqobatchilik 
mavqei 
matritsasi. 
Turdosh 
tarmoqlarda 
diversifikatsiyalash strategiyalari. Qisqartirish va tugatish strtegiyalari. Qayta 
tarkiblash strategiyalari. K o‘p millatli diversifikatsiyalash strategiyalari.
Korporativ strategiyani ishlab chiqish. Ishchanlik faolligi mezonlari.
360

---

Amaliy m ash g'ulotlarning m azm uni
I-m o d u l. S trategik m enejm ent fanining predm eti va boshqaruv jaray o n i
1-mavzu. S trategik m enejm ent fanining predm eti va boshqaruv ja ra y o n i
Strategiya tushunchasi, uning mazmuni. Strategiyaning rejadan farqi. Firmani 
boshqarish vazifalari, ularning asosiy turlari.
“Strategik 
menejment” 
fanining 
predmeti, 
vazifalari.Firma 
kompaniya 
strategiyasini ishlab chiqish bo‘yicha menejerlarning vazifalari. Kompaniya missiyasi 
va strategik qarashlarini belgilash. Kompaniya strategiyasining asosiy savollari. 
Strategik boshqarish maqsadi. Maqsadlarning turlari: qisqa muddatli, uzoq muddatli, 
moliyaviy, strategik. Strategiyani belgilashga ta ’sir etuvchi omillar: ichki omillar, 
tashqi omillar.
Strategiyaga aniqliklar, o ‘zgartirishlar kiritish. Strategiyani baholash uchun 
qo‘yiladigan savollar. Strategiyani amalgam oshirish bo‘yicha m a’muriyatning 
vazifalari. Strategik boshqarishning 5 vazifasi. Strategiyani amalgam oshirishda 
ijrochi direktorning o ‘rni. Kompaniya strategiyasini belgilashda prezidentning o‘rni 
va vazifalari. Vitse- presidentlarining vazifalari. Turli darajadagi menejerlar va 
ularning vazifalari. Rejalashtirish bo‘limi va uning vazifalari.
Kompaniyani boshqarishda direktorlar kengashining o‘rni va vazifalari. Strategic 
fikrlash va uning afzalliklari. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida strategic 
menejmentning ahamiyati.
2-m avzu. Strategiya yaratishning vazifalari
Firma faoliyati yo‘nalishlarini belgilash omillari. Kompaniya missiyasi, strategik 
ko‘ra bilish, faoliyat yo‘nalishini tanlash o ‘rtasidagi bog‘liqlik.
Faoliyat yo‘nalishini belgilash usullari: umumiy, batafsil. Ixtisoslashgan va 
diversiyalangan firmalar faoliyati doiralari. Missiyani vazifalarga aylantirish. Hal 
qiluvchi natijalar va ularning turlari. Reja ko‘rsatkichlariga qo‘yiladigan talablar. 
Strategik boshqarish tamoyillari.
Strategiyani ishlab chiqish uslubi: maqsadlarga qanday erishish mumkin? 
Raqobatchilarni qanday yengish mumkin? Firma mavqeini qanday mustahkamlash 
mumkin? kabi savollarning javoblari. “Qiyin, ammo bajarish mumkin” mezoni 
strategiyani ishlab chiqish piramidasi.
Tashkil etish strategiyasi. Strategiyaning tashkiliy darajalari. Korporativ 
strategiya. Ishbop strategiya. Funksional strategiya. Amaliy strategiya. Strategiya 
turlarining o ‘zaro bog‘liqligi.
361

---

Strategiyani belgilovchi omillar: ahloq-odob meyorlari, jamiyat manfaatlari, 
ijtimoiy manfaatlar. Jamiyat talablari, tartibga soluvchi meyorlar, aksionerlar va 
umumiy jamiyat manfaatlari. Kompaniyaning fuqorolik manfaatlari mavqei.
Tarmoqning jozibadorligi va raqobat darajasi. Kompaniya yaxshi bajara 
oladigan ishlar. Menejerlarning biznes falsafasi.
Strategiya va a ’naviyat. Kompaniya ta ’minotchilar oldidagi burchi. ”Yaxshi 
fuqoro” tushunchasi.
Strategiyani ishlab chiqishga yondoshuv turlari. Bosh strategik yondoshuv. 
Vakolatlarni 
boshqalarga 
o‘tkazish. 
Birgalikda 
kolloboratsion 
yondoshuv. 
Tashabbuskor yondoshuv. Strategiya yaratishda missiya, maqsadlar, strategiyalar 
birligi:
G ‘olib strategiya mezonlari. Muvofiq kelish darajasi. Raqobat kurashda ustunlik. 
Ishlarning jadallashuvi.
Strategik menejmentni jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida ishlab 
chiqish.
3-mavzu. T arm oqdagi um um iy vaziyat va undagi raqobatning tahlili.
Tarmoqlar va ularning iqtisodiy tavsiflari. Tarmoqdagi raqobat va rivojlanish 
istiqbollari. Texnologik taraqqiyot sur’atlari. Talabning oshishi yoki pasayishi.
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va raqobatni baholovchi omillar. Tarmoq 
bozorining hajmi. Raqobat miqyoslari. Bozorning o ‘sish sur’atlari. Raqobatchilar 
ta’rifi. Raqobatchilarning moliyaviy imkoniyatlari. Tarmoqdagi integratsion jarayon 
yo‘nalishi. Texnologik o‘zgarishlar. Tarmoqqa kirish va chiqish xususiyatlari. Tahlil 
natijalarini ifodalash.Mahsulot birligi tannarxi talab egri chizig‘ining ta’siri 
Tarmoqdagi raqobat va uning turlari. M.Porter ta’rificha bozordagi beshta raqobatchi 
kuchlar. Bozorga kirishdagi to ‘siqlar va ularning turlari.Bozordagi vaziyatni 
ozgartiruvchi kuchlar.Bozor muhitini o ‘rganish usullari.Delfa usuli.Raqobatchi 
kuchlarning bozordagi mavqeini o ‘rganish.Strategik guruhlar xaritasiva uni tuzish 
uslubiyoti.
4-mavzu. K om paniya xolatining tahlili
Kompaniya tashqi va ichki muxitining taxlili. Kompaniya faoliyat xolatining 
tahlil qilish uslubiyoti. Tahlil uchun qo‘yiladigan savollar. Tahlil vositalari: SWOT -
tahlil, qadriyatlar zanjiri tahlili, xarajatlar tahlili, raqobatbardoshlik bahosi.
Strategiyani amalga oshirish tahlili. Tahlil qilinadigan asosiy ko‘rsatkichlar.
Kompaniyaning kuchli va zaif tomonlari. Kuchli va zaiflik. ularning mazmuni va 
ko‘rsatkichlari. Kuch va zaiflikning umumiy natijalarini ifodalash.
362

---

Firma xarajatlari raqobatbardoshligini baholash. Xarajatlar darajasiga ta ’sir 
etuvchi omillar. Raqobat kuchining tortilgan va tortilmagan baholari.Qadriyatlar 
zanjiri. Asosiy faoliyatdagi qadriyatlar zanjiri. Yordamchi faoliyatdagi qadriyatlar 
zanjiri.
Muammolarni aniqlash va ifodalash.
5-mavzu. Strategiya va raqobatchilik ustunligi
Kompaniyani 
raqobat 
strategiyasini 
belgilovchi 
omillar.Raqobat
strategiyasining 
boshqa 
strategiyalar 
bilan 
bog‘liqligi.Raqobat 
kurashiga 
yondashuvlar.Keng tabaqalashtirish strategiyasi.Xujumkor strategiyaning asosiy 
turlari.Mudofaa strategiyalarining turlari.Vertikal integratsiya , uning turlari 
,kamchiliklari
6-mavzu. M arketing strategiyasini m avjud vaziyatga m oslashtirish
Firma strategiyasini mavjud vaziyatga moslashtirish.. Firma strategiyasiga ta ’sir 
etuvchi omillar. Tarqoq tarmoqlarda raqobat strategiyasi.
Strategiyani ishlab chiqish uslubi: Maqsadlarga qanday erishish mumkin? 
Raqobatchilarni qanday engish mumkin? Firma mavqeini qanday mustahkamlash 
mumkin? kabi savollarning javoblari.
Yangi tarmoq tushunchasi. Yangi tarmoq firmalar oldiga qo‘yadigan vazifalar. 
Yangi tarmoq strategiyalari.
7-mavzu. D iversifikatsiyalashning ko rp o rativ strategiyalari
Kompaniyaning rivojlanish bosqichlari. Boshlang‘ich bosqich belgilari. 
Geografik ekspansiya bosqichi. Mahalliy bozordan xududiy-milliy va xalqaro 
bozorlarga chiqish. Tor ixtisoslashish va uning qulayliklari. Tor ixtisoslashishning 
kamchiliklari va xatarli jihatlari. Diversifikatsiyalashga undovchi.omillar. bozorni 
o ‘sish 
suratlari. 
Raqobatchilik 
mavqei 
matritsasi. 
Turdosh 
tarmoqlarda 
diversifikatsiyalash strategiyalari. Qisqartirish va tugatish strtegiyalari. Qayta 
tarkiblash strategiyalari. K o‘p millatli diversifikatsiyalash strategiyalari.
Korporativ strategiyani ishlab chiqish. Ishchanlik faolligi mezonlari.
363

---

M ustaqil t a ’lim nining shakl va m azm uni
“Strategik menejment” fani bo’yicha talabaning mustaqil ishi shu fanni 
o ’rganish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to ’la 
ta’minlangan.
Talabalar auditoriya mashg’ulotlarida pedagog-xodimlarning m a’ruzasini 
tinglaydilar, amaliy mashg’ulotlarda o ’z fikrlarini bildiradilar. Bundan tashqari ayrim 
mavzularni kengroq o ’rganish maqsadida qo’shimcha adabiyotlarni o ’qib referatlar 
tayyorlaydi hamda mavzu bo’yicha professor o ’qituvchi tomonidan berilgan mustaqil 
ish va testlarni yechadi. Mustaqil ta ’lim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi.
Uyga vazifalarni bajarish, qo’shimcha darslik va adabiyotlardan yangi 
bilimlarni mustaqil o ’rganish, kerakli m a’lumotlarni izlash va ularni topish yo’llarini 
aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib m a’lumotlar to ’plash va ilmiy izlanishlar 
olib borish, ilmiy to ’garak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan 
foydalanib ilmiy maqola va m a’ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan 
bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini 
rivojlantiradi. Shuning uchun ham mustaqil ta ’limsiz o ’quv faoliyati samarali bo’lishi 
mumkin emas.
“Strategik menejment” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha 
mavzularini qamrab olgan va quyidagi mavzu ko’rinishida shakllantirilgan.