R. O. Ismatov Nammqi, "Menejment" kafedrasidotsenti, iqtisod fanlari

ishlab 
chiqarish 
dinamikasini 
aniqlang 
va 
mehnat
unumdorligining kupayishini hisoblang.
328

---

8-masala
Sut mahsulotlari illab chiqarish korxonasini ta'mirlashning eng qulay usuli
topilsin. Yen-0,3
Km-kapital mablag’;
T-tannarx
Km1 - 250 mln.so’m
T1 - 800 mln.so’m
Km2 -320 mln.so’m
T1 - 900 mln.so’m
Km3 - 450 mln.so’m
T1 - 1000 mln.so’m
Km4 - 360 mln.so’m
T1 - 1100 mln.so’m
329

---

III. GLOSSARIY
GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANIN
G RUS
TILIDA
NOMLANIS
HI
ATAMANING MA’NOSI
Агент
Agent
Агент
Agent - ma’lum darajada doimiy asosda ish
ko’ruvchi ulgurji savdo xodimi bo’lib, ko’p
bo’lmagan 
funktsiyalarni 
bajaradi 
va
tovarga nisbatan mulk huquqini olmaydi.
Ajiotaj talab
Agiotage
demand
Ажиотажны
й спрос
Ajiotaj talab - bozordagi shov-shuv va
vahima 
ta’siri 
ostida 
sun’iy 
paydo
bo’ladigan va shiddat bilan ortib boradigan
talab.
Alyanslar
Allieance
Альянсы
Alyanslar - raqobat kurashida g ’olib chiqish
g ’oyasidan voz kechish va hamkorlik
firmalari tarmog’ini shakllantirishga o ’tish.
Yetkazib
beruvchi
hamkorlar
Partner provider
Партнёры-
поставшики
Yetkazib beruvchi hamkorlar - yetkazib
beruvchi 
kompaniyalar 
ichidan 
eng
ishonchlilarini tanlab olish va faqat ular
bilan ishlash.
Assortimentni
ishlab chiqish va
rejalashtirish
Assortment
planning
Планирован
ие
ассортимент
а
Assortimentni 
ishlab 
chiqish 
va
rejalashtirish - bozor talablariga muvofiq
ishlab chiqarishning assortiment tuzilmasini
ishlab chiqish. Mahsulot raqobatdoshligini
baholash. Texnik va iste’mol parametrlari
o’zaro 
aloqasini 
o’rganish. 
Yangiliklar
kiritish 
siyosati. 
Narx 
siyosati. 
Tovar
qadog’i. Tovar belgisi.
Bozorni
majmuaviy
o ’rganish
Teaching
complex market
Комплексно
е
иследование
рынка
Bozorni 
majmuaviy 
o’rganish 
-
korxonaning ishlab chiqarish, savdo, tovar,
sotish, reklama, narx va boshqa sohalaridagi
tadqiqot, tahlil va prognoz (bashorat).
Raqobatdoshlar faoliyatini o ’rganish.
Broker
Broker
Врокер
Broker - tovarga nisbatan mulk huquqini
olmaydigan ulgurji savdogar bo’lib, uning
asosiy 
funktsiyalari 
xaridorlarning
sotuvchilar bilan xabarlashishini va ular
o’rtasidagi muzokaralarda ko’maklashishini
o’z ichiga oladi.
Bitim
Agreement
Соглашение
Bitim 
- qiymatga ega kamida 2 ta
ob’yektning mavjudligini va qabul qilingan
shartlarni, sodir bo’lishi vaqtini va joyini
330

---

nazarda tutuvchi 
2 tomonlama tijorat
ayriboshlovi.
Bozorni
pozitsiyalashtiris
h
Position of
market
Позиция
рынка
Bozorni pozitsiyalashtirish - bozorda va
maqsadli 
iste’molchilar 
ongida tovarni
shubha uyg’otmaydigan, boshqalaridan aniq
ajralib 
turuvchi, 
maqbul 
joy 
bilan
ta’minlash.
Bojxona ta’rifi
Customs tariff
Тариф на
Bojxona ta’rifi - o ’z mamlakati firmalari
таможенные
услуги
manfaatlarini himoya qilish yoki keng pul
xarajatiga ega bo’lish maqsadida import va
eksport tovarlariga qo’yilgan soliq.
Bozorni
segmentlarga
ajratish
Segments of
market
Сигментиро
вание рынка
Bozorni 
segmentlarga 
ajratish 
-
iste’molchilarni, 
ularning 
ehtiyojlarini,
imkoniyatlari yoki xulq - atvorlariga asosan
guruhlarga ajratish jarayoni.
GLOSSARIY
ATAMANING
ATAMANING
ATAMANING
ATAMANING M A’NOSI
O’ZBEK TILIDA
NOMLANIShI
INGLIZ
TILIDA
RUS TILIDA
NOMLANIShI
NOMLANIShI
Birja
Stock exchange
Биржа
Birja - (goll. beurs. nem. Borse-
hamyon 
) 
-
bozorni
uyushtirishning tashkiliy shakli;
tovarlar 
(tovar 
birjasi),
qimmatbaho 
qog’ozlar 
(fond
birjasi), valyuta (valyuta birjasi)
ulgurji savdosi, tovar bo’lgan
“Ish kuchi” oldi-sotdisi (mehnat
birjasi) bozori.
Bozor
Market
Рынок
Bozor - sotuvchi bilan xaridor
o’rtasida 
tovarni 
pulga
ayirboshlash munosabati; tovarlar
bilan oldi-sotdi munosabatlari,
tovar 
ishlab 
chiqarish, 
tovar
ayirboshlash va pul muomalasi
qonunlariga 
binoan 
amalga
oshiriladi.
Bozor infratuz
ilmasi
Market
infrastructure
Bozor infratuzilmasi - bozor
iqtisodiyoti uchun har xil xizmat
ko’rsatuvchi 
sohalar: 
banklar,
savdo-sanoat palatasi, birjalar,
savdo 
uylari, 
tashqi 
savdo
331

---

firmalari, davlatning tashqi savdo
mahkamalari, bojxonalari, soliq
inspektsiyasi, 
tijorat 
va
sohibkorlik idoralari, vositachi
firmalar, 
savdo-sotiq
uyushmalari, 
kontsernlar,
konsortsiumlar, 
konsalting 
va
injiniring 
kompaniyalari 
va
boshqalar kiradi.
Bozor
kon’yukturasi
Коньюктура
рынка
Bozor kon’yukturasi - muayyan
davrdagi bozor holati, bozorda
muvozanatning mavjudligi yoki
buzilganligi bilan xarakterlanadi.
Bozor muvozanati
Bozor muvozanati - bozordagi
talab va taklifning miqdoran va
tarkibi 
jihatidan 
bir 
biriga
muvofiq kelishi.
Bozor regulyatori
Regulator
Регулятор рынка
Bozor regulyatori - ishlab
market
chiqarishni bozor orqali tartibga
solishning iqtisodiy vositasi
bo’lgan narx-navo
GLOSSARIY
ATAMANING 
O Z B E K TILIDA 
NOMLANISHI
ATAMANING 
INGLIZ TILIDA 
NOMLANISHI
ATAM ANING RUS 
TILIDA 
NOM LANISHI
ATAM ANING M A ’NOSI
SWOT
SWOT
SWOT
SWOT- Kompaniyaning kuchli, zaif 
tomonlari, 
imkoniyatlari 
va havf- 
xatarlarni tahlil qilish.
Bozor x o ’jaligini 
yaratish
Create markets
Создать рыночное 
хозяества
- 
bu maqsad emas, 
balki har bir 
fuqaroga loyiq hayotni ta ’minlash 
vositasi.
Texnopolis
technopolise
Технополис
-bu 
innovatsiya 
jarayonlarni 
jadallashtirish, 
texnologik
yangiliklarni 
tez 
va 
samarali 
qo’llashga yordam berish maqsadida 
tashkilm 
etilgan 
iqtisodiy 
zona 
shakllardan biri.
Loyiha
Plan
План
-bu biror bino,inshootni barpo etish 
maqsaddida yoli muayyan bir buyumni 
yaratishga doir tayyorlangan hujjatlar 
majmui.
332

---

GLOSSARIY
ATAMANING
ATAMANING
ATAMANING RUS
ATAMANING M A’NOSI
O’ZBEK TILIDA
NOMLANISHI
INGLIZ
TILIDA
TILIDA
NOMLANISHI
NOMLANISHI
Bozor funktsiyalari
Function market
Фукции рынка
Bozor 
funktsiyalari 
-
bozor
bajaradigan iqtisodiy vazifalar.
Bozor qonunlari
Law markets
Законы рынка
Bozor qonunlari - pul vositasida
bozorda tovar ayirboshlashning
mohiyatini 
ifoda etuvchi, 
uni
boshqarib 
turuvchi 
ob’ektiv
iqtisodiy qonunlar.
Bozorni boshqarish
Market control
Управление рынком
Bozorni 
boshqarish 
-
bozor
munosabatlarining 
muayyan
maqsad va ma’lum yo’nalishda
rivojlanib 
borishiga 
qaratilgan
maxsus faoliyat.
Bozorning tartibga
tushirilishi
Market order
Навести порядок на
рынке
Bozorning tartibga tushirilishi -
jamiyat nomidan davlat amalga
oshiradigan tadbirlar va iqtisodiy
dastaklar yordamida bozorga faol
ta’sir etish. U 
ma’lum maqsad
yo’lida amalga oshiriladi.
Vaziyatli tahlil
System analysis
Ситуационный
Vaziyatli tahlil - muvoffaqiyatlar
анализ
va muvaffaqiyatsizliklarni hisobga
olgan holdagi oldingi faoliyatini
o’rganish: 
ishlab chiqarish va
bozordagi 
vaziyat 
o ’zgarish
sabablarini aniqlash; xodimlar ishi
samaradorligini 
baholash, 
ish
ko’rsatkichlariga 
tashqi 
muhit
ta’sirini hisobga olish; xozirgi
kundagi vaziyat ta’sirini aniqlash
va kelajak prognozi (bashorati).
GLOSSARIY
ATAMANING O’ZBEK
TILIDA NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING RUS
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
M A’NOSI
Demping
Demping
Демпинг
Demping - tashqi bozorni
egallash uchun 
tovarni
ishlab 
chiqarish
xarajatlaridan pats (arzon)
333

---

baxolarda chetga eksport
qilish; 
tovarni 
tashqi
bozorda 
ichki bozorga
nisbatan 
arzon 
bahoda
sotish; tashqi bozor uchun
kurash, 
raqobatchini
sindirish 
vositalaridan
hisoblanadi.
Diler
Diler
Диллер
Diler 
-
yirik 
sanoat
kompaniyasi 
agenti
bo’lgan 
tadbirqor, 
u
kompaniyadan 
ulgurji
tarzda 
xarid 
qilgan,
mahsulot bilan chakana
savdoni amalga oshiradi.