R. O. Ismatov Nammqi, "Menejment" kafedrasidotsenti, iqtisod fanlari

sog‘liqni saqlash, bilim va
daromad
.
Bu indeks birinchi marta Pokistonlik iqtisodchi Maxbub ul Haq tomonidan 
Nobel mukofoti laureati Amartiya Sen va boshqa ko‘zga ko‘ringan 
taraqqiyot mutafakkirlari bilan birgalikda birinchi marta Inson taraqqiyoti 
ndeksi hisoboti uchun 1990 yilda birgalikda ishlab chiqilgan.
Mazkur indeks ilgari qabul qilingan daromad darajasi va iqtisodiy o ‘sish 
ko‘rsatkichi kabi mamlakat rivojlanishining ko‘rsatkichlariga muqobil 
sifatida kiritilgan.
*
 
Inson taraqqiyoti indeksi bizga nima haqida ma’lumot beradi?
*
Inson taraqqiyoti indeksi faqat mamlakatning iqtisodiy o ‘sishinigina
*
emas balki uning aholisi, ularning qobiliyatlari hamda mamlakat
*
ning rivojiga baho berish uchun asosiy m e’zonlar sifatida urg‘u berish 
uchun yaratilgan edi.
Inson taraqqiyoti indeksi mamlakatning milliy siyosatini belgilashda ham 
qo‘llanilishi mumkin. Masalan nima uchun jon boshiga bo‘lingan YAlpi milliy 
daromad ko‘rsatkichlari darajasi va ta ’lim tizimidagi bir xil bo‘lgan ikki mamlakatda 
inson rivojining natijalari har xil bo‘lishi mumkin. Bagama orollari va YAngi 
Zellandiyada kishi boshiga daromad bir xil darajani tashkil qiladi, lekin o ‘rtacha umr 
ko‘rish darajasi va ta’lim tizimidagi o‘qish yillari muddati ikkala mamlakatda farq 
qiladi va buning natijasida YAngi Zellandiyadagi Inson taraqqiyoti indeksi 
ko‘rsatikichi Bagama orollaridagiga qaraganda ancha yuqori darajani tashkil qiladi. 
Bunday hayratlanarli ziddiyatlar Xukumat siyosatidagi hal qiluvchi masalalar 
muxokamasini keltirib chiqarishi mumkin.
309

---

*
Birlamchi Inson taraqqiyoti indeksi uslubiyoti (metodologiyasi)
Inson rivojining xisobotining 20 nchi nashri uchun qayta ishlab chiqildi. X o‘sh