R. M. Xudayqulov aloqa yo„llari, undagi xizmat qiluvchi inshootlar

 

---

82 
Nazorat savollar: 
 
1. Yo„l rejasi elementlariga nimalar kiradi? 
2. Doiraviy egri elementlarini sanab bering? 
3. Viraj bu nima? 
4. Yo„l rejasini loyihalashga qanday talablar qo„yilgan? 
5. Egrilik radiusini qanday aniqlaymiz? 
6. Ko„ndalang kuch koeffitsientiga qanday talablar qo„yilgan?
 
8.3. Yo„l bo„ylama kesimi elementlari 
 
Yo„l bo„ylama kesimi - bu yo„l o„qi bo„ylab vertikal holda berilgan kesimga 
aytiladi. Bo„ylama kesim yo„lning ayrim uchastkalarini bo„ylama qiyaliklarini 
xarakterlaydi. Bo„ylama qiyalik avtomobil yo„lining muhim transport sifat 
ko„rsatgichi hisoblanadi. Joyning tabiiy qiyaligi ko„pchilik hollarda avtomobillar 
samarali ishlashi uchun ruxsat etilgan qiymatdan oshib ketadi 8.7-rasm.
8.7-rasm. Yo„lning bo„ylama kesimi elementlari

---

83 
Bunday xollarda yo„l qiyaligi er yuzasi qiyaligiga nisbatan tekislanadi. 
Bunda tepalik tuprog‟i qirqiladi yoki aksincha, relefning pasaygan joylariga tuproq 
solinadi. Agarda tuproqni qirqish natijasida yo„l er ustki yuzasiga nisbatan pastda 
joylashsa, bu xolatga o„yma deyiladi. Aksincha yo„l er usti yuzasiga nisbatan 
yuqoridan o„tsa va bu erga qo„shimcha tuproq to„kilsa, bu xolat ko„tarma deyiladi. 
Yo„l poyining qirg‟og‟i belgisi bilan er yuzasi belgisi orasidagi farq ishchi belgisi 
deyiladi.
 
Bo„ylama qiyalik va uning me‟yoriy qiymatlari 
 
Bo„ylama qiyalik avtomobil yo„llarining transport sifatlarini tavsiflovchi 
muhim ko„rsatkichlardan biri hisoblanadi. Yo„l bo„ylama qiyaligi yo„l toifalaridan 
kelib chiqib quyidagicha belgilangan 8.6-jadval.
8.6-jadval 
Hisobiy 
tezlik, 
km/soat 
Bo„ylama 
qiyalik, ‰ 
Rejadagi 
egrining eng 
kichik radiusi, 
m 
Vertikal egrining 
radiuslari, m 
botiq 
qabariq 
150 
30 
1200 
8000 
30000 
120 
40 
800 
5000 
15000 
100 
50 
600 
3000 
10000 
80 
60 
300 
2000 
5000 
60 
70 
150 
1500 
2500